Suriyada gərginlik artır: Ələvilərə atəş açılıb

Ələviliyin əhəmiyyətli ziyarətgahının yandırıldığı və məmurların öldürüldüyü görüntüləri yayılınca Suriya şəhərlərində ələvilər küçələrə axışıb. Müxtəlif yerlərdə izdihamın üzərinə atəş açılıb. 14 hüquq-mühafizə orqanı əməkdaşı həlak olub.

Dekabrın 25-də ələvilər Suriyanın Dəməşq, Latakiya, Tartus, Həma və Homs şəhərlərində etiraz aksiyaları keçiriblər.

Kütləvi aksiyalara səbəb Suriya ələviliyinin önəmli simalarından olan Əbu Abdullah əl-Hüseyn əl-Hasibinin Hələbin Meyselun bölgəsində məzarına edilən hücumun videosunun yayılması olub.

Videoda məzarın qarşısında silahlı dəstənin olduğu görünür. İçəridən görünən alovlar məzarın yandırıldığını göstərir. Türbənin qapısında yerdə uzanmış bir neçə meyit, onları lentə alan dəstə üzvləri tərəfindən təpiklə döyülür.

Video dekabrın 25-də Suriya Ələvi icması daxilində sürətlə yayıldığı üçün ələvilər müxtəlif şəhərlərdə küçələrə axışıb. Etirazlar Heyət Təhrir əl-Şam (HTŞ) və digər quldur dəstələrinin hakimiyyəti ələ keçirməsindən sonra ən kütləvi aksiyalar olub.

Axşam saatlarına doğru məlum olub ki, videodakı insident 30 noyabrdan sonra, HTS və digər quldur dəstələri Hələbi ələ keçirdikdən sonra baş verib. Türbədəki 5 nəfərin öldürüldüyü bildirilən qətliam bəzi mənbələrə görə 30 noyabrda şəhərin süqutundan sonrakı saatlarda, bəzi mənbələrə görə isə dekabrın 5-6 civarında baş verib.

Noyabrın 27-də başlayan hücumdan sonra Suriyada ələvilərə qarşı müxtəlif təcavüz hadisələrinin olduğu və bunların ört-basdır edildiyi məlum olub.

Ələvilərin etirazlarına cavab olaraq HTŞ hökuməti Humsda axşam saat 18:00-dan səhər saat 08:00-a qədər komendant saatı elan edib və hadisələrin daha da böyüməsini tövsiyə edib. Bununla belə, gün ərzində müxtəlif yerlərdə HTŞ tərəfdarı olan hökumət silahlı qüvvələrinin etirazçılara atəş açdığı görülüb. Xəsarət alanların olduğu məlum olsa da, ölənlərin olub-olmadığı hələlik bəlli deyil.

HTS hökuməti vəziyyəti nəzarətdə saxlamağa çalışır. İki Ələvi şeyxi Əhməd Bilal və Əmmar Məhəmmədin imzası ilə "Hasibi türbəsinin qulluqçuları" titulu ilə dünən sosial mediada yayılan açıqlamada Hələb ələvilərinin hücumun məsuliyyətini müəyyən etmək üçün hökumət rəsmiləri ilə əlaqə saxladıqları açıqlanıb. Bəyanatda videonun yayılmasının “qiyama sövq edəcəyi” bildirilib və mötədilliyə çağırılıb.

HTS tərəfdarı hökumət silahlı qrupları müxtəlif ələvi yaşayış məntəqələrində zorakılıq tətbiq edib. Bəşər Əsədin doğulduğu Lazkiyənin Kardaha qəsəbəsində gecə saatlarında çoxlu sayda silahlı yaraqlının şəhər meydanına toplaşaraq havaya atəş açaraq xalqa təzyiq göstərdiyi anların görüntüləri ortaya çıxıb.

Dekabrın 25-nə keçən gecə Suriya Daxili İşlər Nazirliyi HTŞ hökumətinə bağlı hüquq-mühafizə qüvvələrinin Tartus çölündə pusquya salındığını, 14 zabitin öldürüldüyünü, 10 zabitin isə yaralandığını açıqlayıb.

Hadisənin təfərrüatları hələ tam açıqlanmayıb.

Son günlər sosial mediada Əsəd administrasiyası devrilməmişdən əvvəl orduda xidmət edən bəzi əsgərlərin Tartus-Lazkiyə çölündə müqavimət göstərəcəklərini açıqlayan videoları yayılıb. Lakin Daxili İşlər Nazirliyinin elan etdiyi hadisənin bu qruplaşmalarla bağlı olub-olmadığı barədə hələlik məlumat yoxdur.

İlkin məlumata görə, hadisə Sednaya həbsxanası ilə əlaqəsi olduğu iddia edilən Əsəd dövründəki məmuru həbs etmək cəhdi zamanı baş verib.

Hadisə Tartusun cənubundakı Khirbet el Maza kəndində gündüz saatlarında Hasibi türbəsi videosuna görə ələvilərin kütləvi reaksiyası başlamazdan əvvəl baş verib. İddiaya görə, HTŞ hökumətinə bağlı hüquq-mühafizə qüvvələri Məhəmməd Kancu Həsən adlı şəxsi həbs etmək üçün getdikləri kənddə pulemyot və raketlərlə hücuma məruz qalıb.

Analoji hadisə dekabrın 24-də Latakiyada baş verib. Əsəd administrasiyasına bağlı olduğu iddia edilən şəxsin tutulması cəhdi zamanı həbs olunmaq istəyən şəxs və onun yaxınları silahlı müqavimətə başlayıb və HTŞ hökumətinə bağlı bir çox ünsür bölgəyə gedib. Görüntülər bəzi dairələr tərəfindən “Latakiyada güc nümayişi” kimi şərh edilib.

Səhər saatlarına qədər HTŞ hökuməti və Əhməd əl-Şaradan rəsmi açıqlama verilməyib. Bununla belə, Suriyada gərginlik artmaqda davam edir.

Ələvilər komendant saatına baxmayaraq etirazlarını davam etdiriblər. Bəzi yerlərdə ələvilərin silahla bir araya gələrək özlərini qoruyacaqlarını bildirən videolar paylaşılıb.

Digər tərəfdən, gecə boyu sosial şəbəkələrdə HTŞ tərəfdarı silahlı dəstələrin təhdid dolu videoları da paylaşılıb.  Video mövcud vəziyyəti təəccüblü şəkildə ortaya qoyur. Əl-Qaidə mərkəzli HTŞ davamlı olaraq “tolerantlıq” dilindən istifadə etsə də, qərbyönlü tərəfdarlar bunu vurğulamağa çalışsalar da, dəstənin bazasının cihadçı ideyaları səngimək bilmir.

Dekabrın 24-də Əhməd əl-Şara silahlı qruplaşmaların ləğvi və Suriya ordusunda birləşdirilməsi ilə bağlı razılığın əldə olunduğunu açıqlayıb. Dekabrın 25-də baş verənlər Suriyada qərbyönlü “mötədil islamçı” hökumətin yaradılmasının asan prosesinin gərginliksiz davam etməyəcəyini göstərir.