Trampın qlobal tariflərindən sonra Avropa və ABŞ birjaları ucuzlaşmağa davam edir

Trampın ABŞ-ın 180-dən çox ölkə və regiondan idxal etdiyi məhsullara 10 faizdən 50 faizə qədər tariflər tətbiq edəcəyini açıqlamasından sonra qlobal bazarlarda kəskin enişlər davam edir.

Çinin ABŞ prezidenti Donald Trampın ticarət müharibəsini gücləndirən tarifləri kütləvi artımına cavab verməsindən sonra dünya üzrə fond bazarları cümə günü daha da ucuzlaşıb. Çinin ABŞ-ın tariflərinə reaksiyası dünya bazarlarında itkiləri sürətləndirib.

Pekindəki Ticarət Nazirliyi, ABŞ-ın Çindən idxala tətbiq etdiyi 34 faizlik tarifə aprelin 10-dan etibarən bütün ABŞ məhsullarına öz 34 faizlik tarifi ilə cavab verəcəyini söylədi. ABŞ və Çin dünyanın iki ən böyük iqtisadiyyatıdır.

ABŞ və Çin arasında intensivləşən ticarət münaqişəsi cümə günü günortadan sonra Almaniyanın DAX indeksinin enişini sürətləndirdi.

Avropa səhmləri günün ən böyük itkilərinə məruz qalıb, indekslər təxminən 5 faiz aşağı düşüb. Xam neft qiymətləri 2021-ci ildən bəri ən aşağı səviyyəyə düşüb. Ən böyük İspan birjası olan IBEX35 (IBerian-indeEX) də cümə günü təxminən 5 faiz ucuzlaşıb. ABŞ-Çin başçılıq etdiyi gömrük rüsum müharibəsi ilə də ciddi zərbə alan IBEX35, əməliyyatların orta hissəsində geriləyərək 12.500 punkta düşüb.

Çərşənbə günü gecə açıqlanan gömrük rüsumlarının təsirini ən yaxşı şəkildə sovuşdurmağı bacaran İspaniya seçmə indeksi, orta hesabla yüzdə 3 azalma göstərən avropalı həmkarlarından nisbətən daha kiçik bir azalma ilə 1,2 faiz azalma qeyd etdi.

Ən böyük bazarı olan CAC 40 ilə Fransa da eyni şəkildə vuruldu və son illərdə Avropa səhmləri üçün ən böyük həftəlik itki ilə 4,3 faiz azaldı.

Avropanın aparıcı cavabı olan Fransa prezidenti Emmanuel Makron bütün fransız şirkətlərini ABŞ-a planlaşdırdıqları investisiyaları dayandırmağa çağırıb.

Almaniya İqtisadiyyat nazirinin müavini Robert Habek də oxşar bəyanatla çıxış edərək bildirib ki, Avropa birlikdə hərəkət edərsə, Tramp “təzyiq altında əyiləcək”.

Fransanın maliyyə naziri Erik Lombard Vaşinqtonun tariflərinə qarşı sərt tədbirlər görməyə qarşı xəbərdarlıq edərək, bunun Avropalı istehlakçılara da təsir edəcəyi barədə xəbərdarlıq edib.

Avropa İttifaqının ticarət komissarı Maros Şefçoviç ABŞ-ın ticarət naziri Hovard Lutnik və ABŞ-ın ticarət nümayəndəsi Ceymison Qri ilə iki saatlıq görüş keçirdiyini bildirib.

"Mən açıq şəkildə danışdım. ABŞ-ın tarifləri zərərli və ədalətsizdir" deyən Şefçoviç X sosial media platformasındakı paylaşımında deyib: "Aİ mənalı danışıqlara sadiqdir, eyni zamanda bizim maraqlarımızı müdafiə etməyə hazırdır."

Trampın aqressiv tarif siyasətinin çəkisi Pekinin cavabı ilə daha da artdı və ABŞ bazarlarına böyük zərbə vurdu.

S&P 500 322,44 bənd azalaraq 5,074,08-ə qədər - təxminən 6% - və həftəni COVID-19 pandemiyasının qlobal iqtisadiyyatı sarsıtdığı 2020-ci ilin martından bəri rekord aşağı səviyyədə başa vurdu.

Dow Jones Industrial Average 2231 bənd və ya 5,5 faiz, Nasdaq Composite isə 5,8 faiz, dekabrda müəyyən edilmiş rekorddan 20 faizdən çox aşağı düşüb.

İndiyə qədər maliyyə bazarlarında ticarət müharibəsinin qalibləri çox azdır, əgər varsa. S&P 500 indeksinə daxil olan 500 şirkətdən 14-ü istisna olmaqla, hamısının səhmləri cümə günü ucuzlaşıb.

Xam neftin qiymətləri 2021-ci ildən bəri ən aşağı səviyyəyə düşüb. İqtisadi inkişafın digər əsas tikinti blokları, məsələn, mis də ticarət müharibəsinin qlobal iqtisadiyyatı zəiflədəcəyinə dair narahatlıqlar səbəbindən qiymətlərin aşağı düşdüyünü gördü.

Tramp bu məsələ ilə bağlı qarışıq siqnallar verib. Cümə günü o, Vyetnamın "ABŞ ilə razılaşma əldə edə bilsələr, gömrük rüsumlarını SIFIR-a endirmək istədiyini" söylədi.

Trump, amerikalıların tariflərdən "bir az ağrı" hiss edə biləcəyini söylədi, lakin uzunmüddətli hədəflər, o cümlədən daha çox istehsal işlərinin ABŞ-a qaytarılması buna dəyər olacaq.

Cümə axşamı günü, qlobal tarifləri elan etdikdən sonra birjalar ucuzlaşmağa başlayandan qısa müddət sonra, Trump vəziyyəti ABŞ iqtisadiyyatının xəstə olduğu tibbi əməliyyata bənzədib, vəziyyətin yaxşılaşmağa başlamazdan əvvəl daha da pisləşəcəyini ifadə etdi.