Suriya müharibəsindən sonra hər kəsin diqqəti ərazi bölgüsünə başlanılan dövlətin mümkün vəziyyətinə yönəlincə maraqlar bəzi ehtimalları ortaya qoyur. Şübhəsiz, bu gərginliyin başlanılması və mövcud nəticələrlə bitməsi təsadüfi sayıla bilməz. Ona görə də, Suriyada dəyişən hakimiyyətin bəlli ərazi bölgüsündəki səbr nümayişi planın arxa oyunlarını meydana çəkməyə bilmir.
Öncə bölünən ərazilərdə hal hazırda böyük irəliləyiş əldə edən və Suriyanın hərbi infrastrukturunu bir göz qırpımında məhv etməyə qalxan İsrail diqqətçəkicidir. Artıq bir ildən çox müddətdir ki, döyüş meydanına çevrilən rəsmi Təl-Əvivin Suriyada hakimiyyət dəyişikliyindən sonra sürətli ərazi iddiası deyildiyi kimi onun bu ərazilərdə xüsusi maraqlarından xəbər verir. Bəlli ki, bu addım Suriya ərazisində hal-hazırkı vəziyyətdə şəhərsalma maraqlarına xidmət etmir. Növbəti il üçün də İsrailin bu ərazilərdə vətəndaşlarını yerləşdirməsi məntiqli görünmür. Ölkə rəsmilərinin ifadəsi də bunu söyləməyə əsas veri ki, Suriyanın İsrail tərəfindən işğal edildiyi bu ərazilər həqiqətdə dalana dirənən digər bir müharibənin açarıdır.
Səudyyə Ərəbistanının başçılıq etdiyi koalisiya qüvvələrinin 2014-cü ildə Yəmənə hücumunun sonrakı illərdə məğlubiyyətlə üzləşməsi əslində dünya siyasəti üçün gözlənilən hal sayılmamalı idi. Yəmən yetərincə maddi baxımından sıxıntılı dövlət və buna görə də, onun koalisiya qüvvələrinə sinə gələ biləcəyi ehtimalı olduqca aşağı idi. Lakin zaman ötdükcə, xüsusi olaraq Səudiyyənin neft anbarlarına qədər yəmənlilərin hücumu çox keçmədən müharibədə onların üstünlüyünə səbəb oldu. Nəticədə xalq Ənsarullah təşkilatına daha çox etimadla ətrafında sırf birləşən bir sistem yaratdı.
Lakin Əhsarullahın qələbəsini birmənalı olaraq maddi böhran vəziyyətində olan dövlətin imkanlarına, hətta vətənini sevən döyüşçülərinə bağlamaq olmaz. Burada kənar təsirlər, xüsusi olaraq İranın yardımı az rol oynamırdı. Buna görə də təkcə Ənsərullaha yardım deyil, eyni halda bu təşkilata maddi dəstək, çox keçmir ki, bu təşkilatın ölkə üçün strateji əhəmiyyətini möhkəmlədir. Bu günün Ənsarullahı ciddi dəstəklə hərbi personalını yüksəldilməsi ilə yanaşı, xalqın da rifahına maddi dəstəklə sevilməyə, eyni halda ölkənin aparıcı gücü olmağa davam edir.
Şübhəsiz, bu siyasət koordinasiya olunmuş vəziyyəti təkcə təşkilatın daxilində yekunlaşdırmayacaqdı, ardınca bu ölkənin aparıcı gücünə dəstək, dolayısı ilə sistemləşdirilmiş təşkilatçılıq ortaya qoyacaqdı.
Burada xüsusi məqama diqqət göstərilməlidir. Ərəb dünyasının uğursuz dövlət siyasətlərində tənəzzüllləri xalqlarda da eyni ruhiyyəni ortaya qoydu ki, buna ilk əks qütb məhz bu gün Ənsarullahın da formalaşmasında stimul rolunu oynamışdı. Bu, öz dəsti-xətti ilə Şərqdə mübarizə əzminə yeni nəfəs verən Hizbullah təşkilatıdır. Birmənalıdır ki, Hizbullahın siyasi mübarizəsi ilk öncə Livanın daxilində belə şübhələrlə qarşılaşan bir təşkilat üçün bu gün əldə edilən nailiyyət ərəblərdə “olmazları olara” çevirə bildi.
Hizbullah təşkilatının fəaliyyət çərçivəsi Livanın daxilində istismarçı qüvvələrin ölkədən çıxarılması ilə yanaşı dinlər və məzhəblər burulğanında qaynayan ölkə üçün də ideal idarəçilik üslubunu əməli şəkildə ortaya qoyan bir sistemin formalaşdırılması, bənzər, məhrumiyyət yaşayan Yəmən kimi bəzi xalqlarda da ideal nümunə əsəri oldu.
Hizbullahın uğurları ağıllı siyasi xətt, mübariz başçıların fəaliyyət siyasəti üzərində qurulsa da, şübhəsiz, kənar təsirlərdən də məhrum deyildi. Elə buna görə də müqavmət göstərməklə bərabər xalqın problemləri ilə maraqlanmaq, onun həlli yollarında dəstək nümayişi Hizbullahı hərbi güc kimi formalaşdırmaqla yanaşı daxili dəstəyin də əldə edilməsi kimi özəl uğura imza atdıra bildi. Uzun illər torpaqlarının işğaldan azad edilməsi, daxili təsirləri ölkəsindən uzaqlaşdırmaq uğrunda rəşadətli addımlar atılması, Livanda təşkilatın quruculuq addımları ilə paralel olduğu üçün Hizbullah Livanda əhəmiyyətli dərəcədə yüksəliş əldə edə bildi.
1-ci hissənin sonu
Suriya müharibəsində ilk mərhələ: “Hizbullah” (1-ci hissə)
Suriya müharibəsindən sonra hər kəsin diqqəti ərazi bölgüsünə başlanılan dövlətin mümkün vəziyyətinə yönəlincə maraqlar bəzi ehtimalları ortaya qoyur. Şübhəsiz, bu gərginliyin başlanılması və mövcud nəticələrlə bitməsi təsadüfi sayıla bilməz. Ona görə də, Suriyada dəyişən hakimiyyətin bəlli ərazi bölgüsündəki səbr nümayişi planın arxa oyunlarını meydana çəkməyə bilmir.
Öncə bölünən ərazilərdə hal hazırda böyük irəliləyiş əldə edən və Suriyanın hərbi infrastrukturunu bir göz qırpımında məhv etməyə qalxan İsrail diqqətçəkicidir. Artıq bir ildən çox müddətdir ki, döyüş meydanına çevrilən rəsmi Təl-Əvivin Suriyada hakimiyyət dəyişikliyindən sonra sürətli ərazi iddiası deyildiyi kimi onun bu ərazilərdə xüsusi maraqlarından xəbər verir. Bəlli ki, bu addım Suriya ərazisində hal-hazırkı vəziyyətdə şəhərsalma maraqlarına xidmət etmir. Növbəti il üçün də İsrailin bu ərazilərdə vətəndaşlarını yerləşdirməsi məntiqli görünmür. Ölkə rəsmilərinin ifadəsi də bunu söyləməyə əsas veri ki, Suriyanın İsrail tərəfindən işğal edildiyi bu ərazilər həqiqətdə dalana dirənən digər bir müharibənin açarıdır.
Səudyyə Ərəbistanının başçılıq etdiyi koalisiya qüvvələrinin 2014-cü ildə Yəmənə hücumunun sonrakı illərdə məğlubiyyətlə üzləşməsi əslində dünya siyasəti üçün gözlənilən hal sayılmamalı idi. Yəmən yetərincə maddi baxımından sıxıntılı dövlət və buna görə də, onun koalisiya qüvvələrinə sinə gələ biləcəyi ehtimalı olduqca aşağı idi. Lakin zaman ötdükcə, xüsusi olaraq Səudiyyənin neft anbarlarına qədər yəmənlilərin hücumu çox keçmədən müharibədə onların üstünlüyünə səbəb oldu. Nəticədə xalq Ənsarullah təşkilatına daha çox etimadla ətrafında sırf birləşən bir sistem yaratdı.
Lakin Əhsarullahın qələbəsini birmənalı olaraq maddi böhran vəziyyətində olan dövlətin imkanlarına, hətta vətənini sevən döyüşçülərinə bağlamaq olmaz. Burada kənar təsirlər, xüsusi olaraq İranın yardımı az rol oynamırdı. Buna görə də təkcə Ənsərullaha yardım deyil, eyni halda bu təşkilata maddi dəstək, çox keçmir ki, bu təşkilatın ölkə üçün strateji əhəmiyyətini möhkəmlədir. Bu günün Ənsarullahı ciddi dəstəklə hərbi personalını yüksəldilməsi ilə yanaşı, xalqın da rifahına maddi dəstəklə sevilməyə, eyni halda ölkənin aparıcı gücü olmağa davam edir.
Şübhəsiz, bu siyasət koordinasiya olunmuş vəziyyəti təkcə təşkilatın daxilində yekunlaşdırmayacaqdı, ardınca bu ölkənin aparıcı gücünə dəstək, dolayısı ilə sistemləşdirilmiş təşkilatçılıq ortaya qoyacaqdı.
Burada xüsusi məqama diqqət göstərilməlidir. Ərəb dünyasının uğursuz dövlət siyasətlərində tənəzzüllləri xalqlarda da eyni ruhiyyəni ortaya qoydu ki, buna ilk əks qütb məhz bu gün Ənsarullahın da formalaşmasında stimul rolunu oynamışdı. Bu, öz dəsti-xətti ilə Şərqdə mübarizə əzminə yeni nəfəs verən Hizbullah təşkilatıdır. Birmənalıdır ki, Hizbullahın siyasi mübarizəsi ilk öncə Livanın daxilində belə şübhələrlə qarşılaşan bir təşkilat üçün bu gün əldə edilən nailiyyət ərəblərdə “olmazları olara” çevirə bildi.
Hizbullah təşkilatının fəaliyyət çərçivəsi Livanın daxilində istismarçı qüvvələrin ölkədən çıxarılması ilə yanaşı dinlər və məzhəblər burulğanında qaynayan ölkə üçün də ideal idarəçilik üslubunu əməli şəkildə ortaya qoyan bir sistemin formalaşdırılması, bənzər, məhrumiyyət yaşayan Yəmən kimi bəzi xalqlarda da ideal nümunə əsəri oldu.
Hizbullahın uğurları ağıllı siyasi xətt, mübariz başçıların fəaliyyət siyasəti üzərində qurulsa da, şübhəsiz, kənar təsirlərdən də məhrum deyildi. Elə buna görə də müqavmət göstərməklə bərabər xalqın problemləri ilə maraqlanmaq, onun həlli yollarında dəstək nümayişi Hizbullahı hərbi güc kimi formalaşdırmaqla yanaşı daxili dəstəyin də əldə edilməsi kimi özəl uğura imza atdıra bildi. Uzun illər torpaqlarının işğaldan azad edilməsi, daxili təsirləri ölkəsindən uzaqlaşdırmaq uğrunda rəşadətli addımlar atılması, Livanda təşkilatın quruculuq addımları ilə paralel olduğu üçün Hizbullah Livanda əhəmiyyətli dərəcədə yüksəliş əldə edə bildi.
1-ci hissənin sonu