Suriya ordusu və təhlükəsizlik xidmətlərinin buraxılması barədə elan 2003-cü ildə İraqda baş vermiş təhlükəli təcrübəni xatırladır. O zaman amerikalılar da İraq ordusunu və təhlükəsizlik qüvvələrini eyni şəkildə dağıtdılar və bu da ölkəyə böyük fəlakətlər gətirdi.
Silahlı qrupun Suriyada Əbu Məhəmməd əl-Cülaninin (Əhməd əl-Şəriənin) sədrliyi ilə keçirilən geniş miqyaslı toplantısında Culaninin Suriyada “keçid prezidenti” rolunu öz üzərinə götürməsi qərara alınıb. Beləliklə, Əhməd əş-Şəriyə Suriyanın “keçid dövrü” adlanan dövrdə prezident postunu tutacaq.
İclasın digər nəticələri arasında 2012-ci il Konstitusiyasının fəaliyyətinin dayandırılması, müstəsna qanunların ləğvi, Bəşər Əsəd dövründə yaradılmış xalq məclisinin və ya parlamentin və onun komissiyalarının buraxılması, Əsəd rejiminin ordusu və təhlükəsizlik təşkilatlarının buraxılması, BƏƏS Partiyasının buraxılması, Milli Tərəqqi Cəbhəsinin buraxılması və keçid dövrü ərzində müvəqqəti qanunvericilik məclisi yaratmaq səlahiyyətinin verilməsi daxildir.
Bu qərarlar, xüsusən də Suriya ordusunun buraxılması qərarı 2003-cü ildə İraqdakı Amerika administratoru Pol Bremerin verdiyi qərarlara çox bənzəyir. Həmin vaxt Bremer İraqda BƏƏS rejiminin süqutundan sonra ordu və təhlükəsizlik xidmətlərini ləğv etmişdi. Bu, İraqda böyük xaos, təhlükəsizlik problemləri, terrorizm, məzhəb qarşıdurmaları və nəticədə "İŞİD" kimi qrupların yüksəlişinə səbəb oldu.
Amerikalılar sonra ordunun və təhlükəsizlik xidmətlərinin buraxılmasının böyük səhv olduğunu və bu qərarın İraqın təhlükəsizliyinə və sabitliyinə böyük mənfi təsirləri olduğunu etiraf etdilər. Bir çox Amerika rəsmiləri deyirlər ki, ordu və təhlükəsizlik xidmətlərinin ləğvi İŞİD-in güclənməsi və qruplaşmanın İraqın böyük hissələrini ələ keçirməsinin əsas səbəbidir.
ABŞ Dəniz Piyadaları Korpusunun keçmiş generalı Entoni Zinni "Köhnə ordunun və silahlı qüvvələrin yeni ordu qurulana qədər qorunub saxlanması düzgün idi" deyən Bremerin vaxtından əvvəl xitam vermə qərarı keçmiş hərbçilərin yoxa çıxmasına və onların orduya cəlb edilməsinə səbəb oldu. Zinni bu qərarın bölgədə təhlükəsizlik boşluğuna səbəb olduğunu bildirib.
Digər general Rey Odierno 2003-2010-cu illərdə İraqdakı ABŞ qüvvələrinin komandanı olub. Odierno, "İraq ordusunu dağıtdıq, sonra onu yenidən qurmaq üçün illər sərf etdik" deyərək Zinni ilə razılaşdı.
İraqdakı problemlərdən biri də ordunun BƏƏS rejimi ilə əlaqəsi idi. Təbii ki, bu orduda Səddam Hüseynə sadiq BƏƏS partiyasının üzvləri var idi, lakin bu, bütün ordunu əhatə edən xüsusiyyət deyildi. ABŞ bunu İraqı parçalamaq üçün bir fürsət kimi görsə də, Baas Partiyasına sadiq olanlar ordudan uzaqlaşdırıla bilərdi, lakin ordu İraqda böhranlara səbəb olmadan, strukturuna zərər vermədən davam edə bilərdi.
Bu gün, təxminən 20 ildən sonra Suriyada da oxşar uğursuz və təhlükəli təcrübə keçirilir. Çərşənbə günü Suriyanın hərbi əməliyyatlar sözçüsü Həsən Əbdüqani təkcə Suriya ordusunun buraxıldığını elan etməklə kifayətlənməyib, həm də bu ləğvetmə qərarının Suriyanın bütün təhlükəsizlik xidmətlərini, o cümlədən hərbi kəşfiyyat, polis qüvvələri, ümumi təhlükəsizlik və kəşfiyyat idarələrini əhatə edəcəyini bildirib. Bu vəziyyət Suriya daxilində böyük təhlükəsizlik boşluqlarına səbəb olacaq və terrorçu qruplar bu boşluqları öz məqsədləri üçün istifadə edəcəklər. Ən böyük zərəri İŞİD və “Heyət Təhrir əl-Şam” kimi qruplaşmaların törətdikləri cinayətləri hələ də unuda bilməyən Suriya xalqı görəcək.
Amerikanın İraqdakı ordunu dağıtması böyük səhv idi, yeni ordunu mühüm kadrlardan məhrum etməklə yanaşı, İraqı həll olunmaz problemlərlə üz-üzə qoydu və bu, İraqın varlığı və gələcəyi üçün böyük təhlükə idi. İndi eyni təcrübə Suriyada da təkrarlanır və bu, Suriyanın varlığını və kimliyini daha böyük təhlükə qarşısında qoyur.
Ordunun ləğvi; İraqda təhlükəli ssenari Suriyada təkrarlandı
Suriya ordusu və təhlükəsizlik xidmətlərinin buraxılması barədə elan 2003-cü ildə İraqda baş vermiş təhlükəli təcrübəni xatırladır. O zaman amerikalılar da İraq ordusunu və təhlükəsizlik qüvvələrini eyni şəkildə dağıtdılar və bu da ölkəyə böyük fəlakətlər gətirdi.
Silahlı qrupun Suriyada Əbu Məhəmməd əl-Cülaninin (Əhməd əl-Şəriənin) sədrliyi ilə keçirilən geniş miqyaslı toplantısında Culaninin Suriyada “keçid prezidenti” rolunu öz üzərinə götürməsi qərara alınıb. Beləliklə, Əhməd əş-Şəriyə Suriyanın “keçid dövrü” adlanan dövrdə prezident postunu tutacaq.
İclasın digər nəticələri arasında 2012-ci il Konstitusiyasının fəaliyyətinin dayandırılması, müstəsna qanunların ləğvi, Bəşər Əsəd dövründə yaradılmış xalq məclisinin və ya parlamentin və onun komissiyalarının buraxılması, Əsəd rejiminin ordusu və təhlükəsizlik təşkilatlarının buraxılması, BƏƏS Partiyasının buraxılması, Milli Tərəqqi Cəbhəsinin buraxılması və keçid dövrü ərzində müvəqqəti qanunvericilik məclisi yaratmaq səlahiyyətinin verilməsi daxildir.
Bu qərarlar, xüsusən də Suriya ordusunun buraxılması qərarı 2003-cü ildə İraqdakı Amerika administratoru Pol Bremerin verdiyi qərarlara çox bənzəyir. Həmin vaxt Bremer İraqda BƏƏS rejiminin süqutundan sonra ordu və təhlükəsizlik xidmətlərini ləğv etmişdi. Bu, İraqda böyük xaos, təhlükəsizlik problemləri, terrorizm, məzhəb qarşıdurmaları və nəticədə "İŞİD" kimi qrupların yüksəlişinə səbəb oldu.
Amerikalılar sonra ordunun və təhlükəsizlik xidmətlərinin buraxılmasının böyük səhv olduğunu və bu qərarın İraqın təhlükəsizliyinə və sabitliyinə böyük mənfi təsirləri olduğunu etiraf etdilər. Bir çox Amerika rəsmiləri deyirlər ki, ordu və təhlükəsizlik xidmətlərinin ləğvi İŞİD-in güclənməsi və qruplaşmanın İraqın böyük hissələrini ələ keçirməsinin əsas səbəbidir.
ABŞ Dəniz Piyadaları Korpusunun keçmiş generalı Entoni Zinni "Köhnə ordunun və silahlı qüvvələrin yeni ordu qurulana qədər qorunub saxlanması düzgün idi" deyən Bremerin vaxtından əvvəl xitam vermə qərarı keçmiş hərbçilərin yoxa çıxmasına və onların orduya cəlb edilməsinə səbəb oldu. Zinni bu qərarın bölgədə təhlükəsizlik boşluğuna səbəb olduğunu bildirib.
Digər general Rey Odierno 2003-2010-cu illərdə İraqdakı ABŞ qüvvələrinin komandanı olub. Odierno, "İraq ordusunu dağıtdıq, sonra onu yenidən qurmaq üçün illər sərf etdik" deyərək Zinni ilə razılaşdı.
İraqdakı problemlərdən biri də ordunun BƏƏS rejimi ilə əlaqəsi idi. Təbii ki, bu orduda Səddam Hüseynə sadiq BƏƏS partiyasının üzvləri var idi, lakin bu, bütün ordunu əhatə edən xüsusiyyət deyildi. ABŞ bunu İraqı parçalamaq üçün bir fürsət kimi görsə də, Baas Partiyasına sadiq olanlar ordudan uzaqlaşdırıla bilərdi, lakin ordu İraqda böhranlara səbəb olmadan, strukturuna zərər vermədən davam edə bilərdi.
Bu gün, təxminən 20 ildən sonra Suriyada da oxşar uğursuz və təhlükəli təcrübə keçirilir. Çərşənbə günü Suriyanın hərbi əməliyyatlar sözçüsü Həsən Əbdüqani təkcə Suriya ordusunun buraxıldığını elan etməklə kifayətlənməyib, həm də bu ləğvetmə qərarının Suriyanın bütün təhlükəsizlik xidmətlərini, o cümlədən hərbi kəşfiyyat, polis qüvvələri, ümumi təhlükəsizlik və kəşfiyyat idarələrini əhatə edəcəyini bildirib. Bu vəziyyət Suriya daxilində böyük təhlükəsizlik boşluqlarına səbəb olacaq və terrorçu qruplar bu boşluqları öz məqsədləri üçün istifadə edəcəklər. Ən böyük zərəri İŞİD və “Heyət Təhrir əl-Şam” kimi qruplaşmaların törətdikləri cinayətləri hələ də unuda bilməyən Suriya xalqı görəcək.
Amerikanın İraqdakı ordunu dağıtması böyük səhv idi, yeni ordunu mühüm kadrlardan məhrum etməklə yanaşı, İraqı həll olunmaz problemlərlə üz-üzə qoydu və bu, İraqın varlığı və gələcəyi üçün böyük təhlükə idi. İndi eyni təcrübə Suriyada da təkrarlanır və bu, Suriyanın varlığını və kimliyini daha böyük təhlükə qarşısında qoyur.