İsrailin enerjisini hansı regional hökumətlər təmin edir?

İsrailin enerji ehtiyacının 40 faizi Bakı-Tbilisi-Ceyhan boru kəməri (BTC) vasitəsilə Azərbaycan tərəfindən təmin edilir. Azərbaycanın Türkiyə üzərindən İsrailə neft ixracını davam etdirməsi ilə bağlı təfərrüatlar ortaya çıxıb.

İsrailin illik neft istehlakının təxminən 40%-nin BTC boru kəməri marşrutu ilə keçdiyi güman edilir.

Araşdırmaçı jurnalist Metin Ceyhan BP-nin idarə etdiyi boru kəmərinin ixrac məlumatları və müqavilə detallarını təqdim edib və bildirib ki, Ankaranın Qəzza müharibəsindəki hərəkətlərinə cavab olaraq israillilərə ticarət boykot etməsinə baxmayaraq, Azərbaycan nefti bu kəmər vasitəsilə Türkiyə üzərindən İsrailə axmağa davam edir.

Metin Cihan xəbərlərində Xəzərdəki yataqlardan hasil edilən Azərbaycan neftinin Bakı-Tbilisi-Ceyhan (BTC) boru kəməri ilə Türkiyənin Ceyhan limanına necə çatdığını və oradan Aralıq dənizi vasitəsilə İsrailin Hayfa limanına necə daşındığını araşdırıb.

Bne IntelliNews-un mayın əvvəlində verdiyi xəbərə görə, Türkiyə Ticarət Nazirliyinin Qəzzada münaqişə nəticəsində humanitar vəziyyətin pisləşməsi səbəbindən mayın 2-də elan edilən ticarət boykotunun bütün məhsulların əhatə olunduğunu iddia etməsinə baxmayaraq, neft ixracı hələ də davam edir.

Metin Cihanın araşdırdığı məlumatlar Türkiyənin dövlətə məxsus xam neft və qaz şirkəti Botaşdan əldə edilib. BTC boru kəmərində Türkiyənin payı prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanın rəhbərlik etdiyi Türkiyə Sərvət Fondunun nəzarəti altında Botaş tərəfindən idarə olunur. Britaniya Neft Şirkəti BP BTC-nin ən böyük səhmdarıdır.

Türkiyənin yaxın müttəfiqi olan Azərbaycanın İsraillə güclü əlaqələri var.

Metin Cihan tərəfindən nəzərdən keçirilən BTC müqaviləsi məlumatları göstərir ki, neftin İsrailə axmağa davam etməsi təkcə geosiyasi narahatlıqlarla bağlı deyil.

Metin Cihan bildirib ki, BTC müqavilələri Türkiyəni münaqişə və ya terror hallarında belə boru kəməri ilə neft axınını davam etdirməyə məcbur edir. Eyni zamanda o, Türkiyənin Ceyhanda tankerlərə yüklənən barelinin cəmi 0,80 dollar aldığını bildirib.

BTC boru kəmərinin İsrailin illik xam neft istehlakının təxminən 40%-ni təmin edəcəyi düşünülür.

Cihan bildirib ki, Türkiyənin neftin təyinatına heç bir nəzarəti və təsiri yoxdur, çünki Azərbaycan nefti satmaq və alıcıları müəyyən etmək hüququnu özündə saxlayır.

Yanvar ayı üzrə ixrac məlumatları göstərir ki, İsrail bu ay Azərbaycan neftinin ən böyük müştərisi olub və 297 milyon dollar dəyərində 523,5 min ton neft idxal edib. İsrailin digər mühüm neft tədarükçüləri Qazaxıstan və Nigeriyadır.

İsrail Azərbaycana çox mühüm silah tədarükçüsüdür və İsrail Aerospace Industries-dən döyüş təyyarələri, uzaqmənzilli artilleriya və yer-hava raket sistemləri kimi ixracat həyata keçirib. İsrail də Azərbaycana peyk satır.