Avropa Şurası Yerli və Regional Hakimiyyətlər Konqresinin ötən ilin martında keçirilmiş yerli seçkilərlə bağlı hesabatında seçki kampaniyasında milli siyasətə həddindən artıq diqqət yetirildiyi, dövlət resurslarından sui-istifadə iddialarının geniş yayıldığı bildirilib.
Martın 31-də Türkiyədə keçirilən yerli seçkilərlə bağlı Avropa Şurası Yerli və Regional Hakimiyyətlər Konqresinin yazdığı hesabat dərc olunub.
Cümə axşamı media qurumları ilə paylaşılan hesabatda Türkiyənin seçmək və seçkilərdə namizəd olmaq hüququna qoyulan məhdudiyyətləri, ifadə azadlığına qoyulan məhdudiyyətləri gözdən keçirməli, seçici siyahılarının dəqiqliyini artırmalı, qadınların iştirakını gücləndirməli olduğu vurğulanıb. Burada gənclərin seçkilərdə iştirakını təmin edir və səsvermə mərkəzlərinin əlçatanlığını təmin etmək üçün səylərini davam etdirir.
Bu tövsiyələr son yerli seçkiləri müşahidə etmiş Konqresin nümayəndə heyətinin hesabatı əsasında qəbul edilib.
Sloveniyalı Vladimir Prebiliç və isveçrəli David Erayın Türkiyə ilə bağlı yazdığı hesabatda seçkiqabağı dövrdəki çatışmazlıqlara və 2022-ci ilin fevralında baş verən zəlzələdən sonra çətin iqtisadi şəraitə və yenidənqurma prosesinə baxmayaraq, seçkilərin sakit və peşəkar şəkildə keçirildiyi qeyd edilib.
Nəticələrin geniş şəkildə qəbul edilməsi alqışlandı, seçicilər və namizədlər isə yerli demokratiyaya sadiqliklərinə görə tərifləndi. Bildirilib ki, seçki kampaniyası “yüksək rəqabət şəraitində keçib, seçicilərə mühüm alternativlər təklif edib və seçkidən sonrakı proseslər hakimiyyətin demokratik keçidini göstərib”.
Bununla belə, Konqresin nümayəndə heyəti müəyyən edib ki, 2019-cu ildə təqdim edilmiş təkliflərin böyük əksəriyyəti hələ də cavabsız qalıb. Xüsusilə vurğulanıb ki, bütün namizədlər üçün bərabər şəraitin təmin edilməsi yerli və regional səviyyədə əsl demokratik seçkilər üçün ilkin şərt olaraq qalır.
Həmçinin seçki kampaniyasında milli siyasətə həddindən artıq diqqət yetirildiyi, dövlət resurslarından və vəzifə səlahiyyətlərindən sui-istifadə iddialarının geniş yayıldığı bildirilib.
Nəhayət, Konqresin nümayəndə heyəti Daxili İşlər Nazirliyinin seçilmiş bələdiyyə sədrinin yerinə qəyyum təyin etmək qərarını tənqid edib.
Daxili İşlər Nazirliyi iyun ayında Hakkari Bələdiyyəsinə müvəkkil təyin edib. Nazirlik Hakkari Bələdiyyə Başçısı Mehmet Sıddık Koşukun Xalq Bərabərlik və Demokratiya Partiyasından (DEM) vəzifəsindən uzaqlaşdırıldığını, Hakkari valisi Əli Çelikin isə bələdiyyə sədrinin müavini təyin edildiyini açıqlamışdı.
DEM Partiyası isə bələdiyyəyə qəyyum təyin edilməsini “iradənin qəsb edilməsi” kimi qiymətləndirib.
Vanda 55 faiz səs toplayan DEM Partiyasının üzvü Abdullah Zeydanın yerinə müvəkkil təyin edilməsi gündəmdə olsa da, sonradan bu planın “rəfdə qaldığı” bildirilib.
İmamoğluna qarşı iddia
Əkrəm İmamoğlu Fransanın Strasburq şəhərində keçirilən Avropa Yerli və Regional Hakimiyyətlər Konqresinə qonaq qismində qatılıb və 2019-cu ilin noyabrında ilk dəfə İstanbul Böyükşəhər Bələdiyyəsinin sədri seçilərkən çıxış edib.
O zaman Türkiyənin Daxili İşlər Naziri vəzifəsində çalışan AK Partiya İstanbul Millət vəkili Süleyman Soylu İmamoğlu ilə bağlı "Bunu Avropa Parlamentinə gedib Türkiyədən şikayət edən axmağa deyirəm. Bunun əvəzini bu millət sizə ödəyəcək. "
İmamoğlu, Soyluya “31 Mart seçkisini ləğv edənlər və dünyanın, Avropanın hansı nöqtədə durduğumuza, onların gözünə baxdığımızda, baş verənlərə, bitənlərə, 31 Mart seçkisini ləğv edənlər, əvvəlcə buna diqqət edək" cavab verib.
Bunun üzərinə Türkiyədə seçkiləri təşkil edən Yüksək Seçki Qurumunun (YSK) üzvləri təhqir və zərər gördüklərini bildirərək İstanbul Anadolu Baş Prokurorluğuna yazılı cinayət işi qaldırıblar.
Respublika Baş Prokurorluğu tərəfindən hazırlanan ittihamnamədə İmamoğlunun "məmur vəzifəsində çalışan dövlət məmurlarını açıq şəkildə təhqir etmə" cinayətinə görə 1 il 3 ay 15 gündən 4 il 1 aya qədər həbs cəzasına məhkum edilməsi istənilib. vəzifələri”.
İstanbul Anadolu 7-ci Asliye Cəza Məhkəməsində baxılan işin birinci mərhələsində Əkrəm İmamoğlu 2 il 7 ay 15 gün həbs və siyasi qadağaya məhkum edilib.
Türkiyədə də “Apellyasiya Məhkəməsi” sayılan Ali Məhkəmənin aşağı instansiyası olan Apellyasiya Məhkəməsində işə son iki ildə baxılması davam edir.
2024-cü ilin martında yerli seçkilər
Türkiyə siyasətində bir çox mühüm ilklərin və irəliləyişlərin şahidi olan 31 Mart yerli seçkilərində ana müxalifətdə olan Cümhuriyyət Xalq Partiyası (CHP) 1977-ci ildən bəri ilk dəfə lider partiya oldu.
İştirak nisbətinin yüzdə 77 olduğu seçkilərdə 2019-cu il seçkiləri ilə müqayisədə bir çox şəhərlərdə ölkənin siyasi xəritəsinin rəngi dəyişib. Hakim Ədalət və İnkişaf Partiyası (AK Parti) 22 ildə 18 seçkidən sonra ilk dəfə ikinci yerə çıxıb.
CHP 14-ü böyük şəhər olmaqla 35 bələdiyyəni qazandığı halda, AK Partiya 12-si böyük şəhər olmaqla 24 vilayətdə qalıb. Bundan əvvəlki yerli seçkilərdə 11-i böyük şəhər olmaqla 21 vilayətdə CHP, 15-i böyük şəhər olmaqla 24 ildə AK Partiya qalib gəlmişdi.
Adıyaman kimi AK Partiyanın qalası olan vilayətlərin əksəriyyəti CHP idarələrinə keçərkən, Bursada CHP 2004-cü ildən bu yana ilk dəfə olaraq AK Partiyadan idarəçiliyi devraldı. Balıkəsirdə və Kırıkkaledə CHP ilk dəfə yerli seçkilərdə qalib gəlib. Kilis 1995-ci ildən bəri ilk dəfə CHP-yə keçdi.
Üç böyük şəhər CHP-nin tabeliyində qalarkən, AK Partiya namizədləri ilə CHP namizədləri arasında səs fərqinin 2019-cu il seçkiləri ilə müqayisədə xeyli genişləndiyi müşahidə edilib.
İstanbul Böyükşəhər Bələdiyyə Başçısı Əkrəm İmamoğlu seçki yarışında AK Partiya rəqibi Murat Kurumu geridə qoysa da, CHP 2019-cu ildə bütün şəhər üzrə qazandığı mahalların heç birini itirməyərək daha 12 rayon əlavə etməyi bacarıb. CHP-nin namizədləri cəmi 24 mahalda sandıqda birinci olub.
Ankarada 60 faiz səsə çatan CHP-nin namizədi Mansur Yavaş AK Partiyadakı rəqibi Turqut Altınokdan yüzdə 30 civarında fərqlə seçkidə qalib gəlib.
“CHP-nin qalası” kimi tanınan İzmirdə CHP yenidən sandıqçada qalib gəlsə də, AK Partiya ilə səs fərqinin 2019-cu ilə nisbətən azaldığı görülüb.
Qadın bələdiyyə sədrlərinin sayının artması
Son seçkilərdə də qadın bələdiyyə sədrlərinin sayında ciddi artım olub. 2019-cu il seçkiləri ilə müqayisədə qadın bələdiyyə sədrlərinin sayı iki dəfədən çox artaraq 11-ə çatıb.
2019-cu ildə keçirilən yerli seçkilərdə 81 əyalətdən 4-də qadın bələdiyyə başçıları seçilib.
Avropa Şurası: Türkiyədə seçim hüququna qoyulan məhdudiyyətlər nəzərdən keçirilməlidir
Avropa Şurası Yerli və Regional Hakimiyyətlər Konqresinin ötən ilin martında keçirilmiş yerli seçkilərlə bağlı hesabatında seçki kampaniyasında milli siyasətə həddindən artıq diqqət yetirildiyi, dövlət resurslarından sui-istifadə iddialarının geniş yayıldığı bildirilib.
Martın 31-də Türkiyədə keçirilən yerli seçkilərlə bağlı Avropa Şurası Yerli və Regional Hakimiyyətlər Konqresinin yazdığı hesabat dərc olunub.
Cümə axşamı media qurumları ilə paylaşılan hesabatda Türkiyənin seçmək və seçkilərdə namizəd olmaq hüququna qoyulan məhdudiyyətləri, ifadə azadlığına qoyulan məhdudiyyətləri gözdən keçirməli, seçici siyahılarının dəqiqliyini artırmalı, qadınların iştirakını gücləndirməli olduğu vurğulanıb. Burada gənclərin seçkilərdə iştirakını təmin edir və səsvermə mərkəzlərinin əlçatanlığını təmin etmək üçün səylərini davam etdirir.
Bu tövsiyələr son yerli seçkiləri müşahidə etmiş Konqresin nümayəndə heyətinin hesabatı əsasında qəbul edilib.
Sloveniyalı Vladimir Prebiliç və isveçrəli David Erayın Türkiyə ilə bağlı yazdığı hesabatda seçkiqabağı dövrdəki çatışmazlıqlara və 2022-ci ilin fevralında baş verən zəlzələdən sonra çətin iqtisadi şəraitə və yenidənqurma prosesinə baxmayaraq, seçkilərin sakit və peşəkar şəkildə keçirildiyi qeyd edilib.
Nəticələrin geniş şəkildə qəbul edilməsi alqışlandı, seçicilər və namizədlər isə yerli demokratiyaya sadiqliklərinə görə tərifləndi. Bildirilib ki, seçki kampaniyası “yüksək rəqabət şəraitində keçib, seçicilərə mühüm alternativlər təklif edib və seçkidən sonrakı proseslər hakimiyyətin demokratik keçidini göstərib”.
Bununla belə, Konqresin nümayəndə heyəti müəyyən edib ki, 2019-cu ildə təqdim edilmiş təkliflərin böyük əksəriyyəti hələ də cavabsız qalıb. Xüsusilə vurğulanıb ki, bütün namizədlər üçün bərabər şəraitin təmin edilməsi yerli və regional səviyyədə əsl demokratik seçkilər üçün ilkin şərt olaraq qalır.
Həmçinin seçki kampaniyasında milli siyasətə həddindən artıq diqqət yetirildiyi, dövlət resurslarından və vəzifə səlahiyyətlərindən sui-istifadə iddialarının geniş yayıldığı bildirilib.
Nəhayət, Konqresin nümayəndə heyəti Daxili İşlər Nazirliyinin seçilmiş bələdiyyə sədrinin yerinə qəyyum təyin etmək qərarını tənqid edib.
Daxili İşlər Nazirliyi iyun ayında Hakkari Bələdiyyəsinə müvəkkil təyin edib. Nazirlik Hakkari Bələdiyyə Başçısı Mehmet Sıddık Koşukun Xalq Bərabərlik və Demokratiya Partiyasından (DEM) vəzifəsindən uzaqlaşdırıldığını, Hakkari valisi Əli Çelikin isə bələdiyyə sədrinin müavini təyin edildiyini açıqlamışdı.
DEM Partiyası isə bələdiyyəyə qəyyum təyin edilməsini “iradənin qəsb edilməsi” kimi qiymətləndirib.
Vanda 55 faiz səs toplayan DEM Partiyasının üzvü Abdullah Zeydanın yerinə müvəkkil təyin edilməsi gündəmdə olsa da, sonradan bu planın “rəfdə qaldığı” bildirilib.
İmamoğluna qarşı iddia
Əkrəm İmamoğlu Fransanın Strasburq şəhərində keçirilən Avropa Yerli və Regional Hakimiyyətlər Konqresinə qonaq qismində qatılıb və 2019-cu ilin noyabrında ilk dəfə İstanbul Böyükşəhər Bələdiyyəsinin sədri seçilərkən çıxış edib.
O zaman Türkiyənin Daxili İşlər Naziri vəzifəsində çalışan AK Partiya İstanbul Millət vəkili Süleyman Soylu İmamoğlu ilə bağlı "Bunu Avropa Parlamentinə gedib Türkiyədən şikayət edən axmağa deyirəm. Bunun əvəzini bu millət sizə ödəyəcək. "
İmamoğlu, Soyluya “31 Mart seçkisini ləğv edənlər və dünyanın, Avropanın hansı nöqtədə durduğumuza, onların gözünə baxdığımızda, baş verənlərə, bitənlərə, 31 Mart seçkisini ləğv edənlər, əvvəlcə buna diqqət edək" cavab verib.
Bunun üzərinə Türkiyədə seçkiləri təşkil edən Yüksək Seçki Qurumunun (YSK) üzvləri təhqir və zərər gördüklərini bildirərək İstanbul Anadolu Baş Prokurorluğuna yazılı cinayət işi qaldırıblar.
Respublika Baş Prokurorluğu tərəfindən hazırlanan ittihamnamədə İmamoğlunun "məmur vəzifəsində çalışan dövlət məmurlarını açıq şəkildə təhqir etmə" cinayətinə görə 1 il 3 ay 15 gündən 4 il 1 aya qədər həbs cəzasına məhkum edilməsi istənilib. vəzifələri”.
İstanbul Anadolu 7-ci Asliye Cəza Məhkəməsində baxılan işin birinci mərhələsində Əkrəm İmamoğlu 2 il 7 ay 15 gün həbs və siyasi qadağaya məhkum edilib.
Türkiyədə də “Apellyasiya Məhkəməsi” sayılan Ali Məhkəmənin aşağı instansiyası olan Apellyasiya Məhkəməsində işə son iki ildə baxılması davam edir.
2024-cü ilin martında yerli seçkilər
Türkiyə siyasətində bir çox mühüm ilklərin və irəliləyişlərin şahidi olan 31 Mart yerli seçkilərində ana müxalifətdə olan Cümhuriyyət Xalq Partiyası (CHP) 1977-ci ildən bəri ilk dəfə lider partiya oldu.
İştirak nisbətinin yüzdə 77 olduğu seçkilərdə 2019-cu il seçkiləri ilə müqayisədə bir çox şəhərlərdə ölkənin siyasi xəritəsinin rəngi dəyişib. Hakim Ədalət və İnkişaf Partiyası (AK Parti) 22 ildə 18 seçkidən sonra ilk dəfə ikinci yerə çıxıb.
CHP 14-ü böyük şəhər olmaqla 35 bələdiyyəni qazandığı halda, AK Partiya 12-si böyük şəhər olmaqla 24 vilayətdə qalıb. Bundan əvvəlki yerli seçkilərdə 11-i böyük şəhər olmaqla 21 vilayətdə CHP, 15-i böyük şəhər olmaqla 24 ildə AK Partiya qalib gəlmişdi.
Adıyaman kimi AK Partiyanın qalası olan vilayətlərin əksəriyyəti CHP idarələrinə keçərkən, Bursada CHP 2004-cü ildən bu yana ilk dəfə olaraq AK Partiyadan idarəçiliyi devraldı. Balıkəsirdə və Kırıkkaledə CHP ilk dəfə yerli seçkilərdə qalib gəlib. Kilis 1995-ci ildən bəri ilk dəfə CHP-yə keçdi.
Üç böyük şəhər CHP-nin tabeliyində qalarkən, AK Partiya namizədləri ilə CHP namizədləri arasında səs fərqinin 2019-cu il seçkiləri ilə müqayisədə xeyli genişləndiyi müşahidə edilib.
İstanbul Böyükşəhər Bələdiyyə Başçısı Əkrəm İmamoğlu seçki yarışında AK Partiya rəqibi Murat Kurumu geridə qoysa da, CHP 2019-cu ildə bütün şəhər üzrə qazandığı mahalların heç birini itirməyərək daha 12 rayon əlavə etməyi bacarıb. CHP-nin namizədləri cəmi 24 mahalda sandıqda birinci olub.
Ankarada 60 faiz səsə çatan CHP-nin namizədi Mansur Yavaş AK Partiyadakı rəqibi Turqut Altınokdan yüzdə 30 civarında fərqlə seçkidə qalib gəlib.
“CHP-nin qalası” kimi tanınan İzmirdə CHP yenidən sandıqçada qalib gəlsə də, AK Partiya ilə səs fərqinin 2019-cu ilə nisbətən azaldığı görülüb.
Qadın bələdiyyə sədrlərinin sayının artması
Son seçkilərdə də qadın bələdiyyə sədrlərinin sayında ciddi artım olub. 2019-cu il seçkiləri ilə müqayisədə qadın bələdiyyə sədrlərinin sayı iki dəfədən çox artaraq 11-ə çatıb.
2019-cu ildə keçirilən yerli seçkilərdə 81 əyalətdən 4-də qadın bələdiyyə başçıları seçilib.