Əba Əbdillah əl-Hüseyn (ə) üçün əzadarlıq məclisləri qurmaq əza mədəniyyətidir. Hər kəsdə maraqla bu retual əməllərin tarixi haqqında sual yarana bilər ki, belə bir məclislərin qurulması hansı tarixi zamanda yaranmağa başlayıb və ilk təşkilatçı kim olub. Ümumən bu əza forması hansısa bir məna daşıyırmı?
1. Qara geyinmək
İnsanların öz əzizlərinin vəfatı ilə bağlı yas tutarkən qara paltar geyinməsi adətdir və bu rəngin yas əlaməti olduğunu düşünürlər. Odur ki, Əhli-beytə (ə) əzadarlıq etməyin ən gözəl üsul və üsullarından biri onun şəhadətinin ildönümündə və ya Məhərrəmlik günlərində qara paltar geyinməkdir. Tarixdə oxuyuruq ki, Hüseyn ibn Əli (ə) şəhid olanda Haşimi qadınları qara və sərt paltarlar geyinirdilər.
Bəzi rəvayətlərdə belə buyurulur: Yezid İmam Səccad (ə) və Həzrət Zeynəbin (s.ə) çıxışlarına görə Şamda Haşimi ailəsinə əzadarlıq etməyə icazə verdikdə, Haşimi və Qureyşi qadınları İmam Hüseyn (ə) və Kərbəla şəhidləri üçün bütün günü qara paltarda yas tutdular.
2. Yas məclislərinin yaradılması
Əba Abdullah əl-Hüseyn (ə) üçün əzadarlıq məclisləri əzadarlıq üsullarından biridir. İmam Sadiq (ə) “Fəzil” adlı səhabələrindən birinə buyurdu: Siz məclis təşkil edib bir-birinizlə (Əhli-beytin (ə) dini təlimləri və fəzilətləri haqqında) danışırsınızmı? Fəzıl cavab verdi: Bəli.
İmam (ə) buyurdu: “Belə məclisləri bəyənirəm, məktəbimizi yaşat, Allah rəhmət eləsin məktəbimizi dirildənə”. Sonra İmam (ə) belə davam etdi: “Hər kim bizi (ağrılarımızı) yada salsa və ya onu yad etsə və kiçik də olsa, gözündən yaş axsa, Allah onun günahlarını bağışlayar”.
3. Mərsiyə-növhə
Mərsiyələrin kökləri İmamların (ə) dövrünə gedib çıxır. Əhli-Beyt (ə) imamları əzadarları şeir və nəsihət yazmağa, Kərbəla hadisələrini və Bəni-Üməyyənin zülmünü təsvir etməyə təşviq edir və bu cür əməllərin böyük savablarından danışırlar.
4. Sinə vurmaq
Haşimilər ailəsinin qadın və uşaqları Suriyadan Mədinəyə hicrət etdikdə yol boyu karvan bələdçisindən xahiş etdilər ki, onları Kərbəlaya aparsın və yenidən Kərbəla şəhidləri ilə görüşsünlər. Onlar o torpaqlara çatanda gördülər ki, Cabir bin Abdullah Ənsari və Bəni-Haşimdən bir dəstə Hüseyn (ə)-ın qəbrini ziyarət etmək üçün Kərbəlaya gəliblər. Bu iki karvan qarşı-qarşıya gələndə onları hüzn, ağlama, sinə döymələri müşayiət edir, beləliklə, o torpaqlarda ehtiraslı matəm mühiti yaranır.
Yas mərasimlərinin tarixi kökləri: qara geyinməkdən tutmuş növhə oxumağa qədər
Əba Əbdillah əl-Hüseyn (ə) üçün əzadarlıq məclisləri qurmaq əza mədəniyyətidir. Hər kəsdə maraqla bu retual əməllərin tarixi haqqında sual yarana bilər ki, belə bir məclislərin qurulması hansı tarixi zamanda yaranmağa başlayıb və ilk təşkilatçı kim olub. Ümumən bu əza forması hansısa bir məna daşıyırmı?
1. Qara geyinmək
İnsanların öz əzizlərinin vəfatı ilə bağlı yas tutarkən qara paltar geyinməsi adətdir və bu rəngin yas əlaməti olduğunu düşünürlər. Odur ki, Əhli-beytə (ə) əzadarlıq etməyin ən gözəl üsul və üsullarından biri onun şəhadətinin ildönümündə və ya Məhərrəmlik günlərində qara paltar geyinməkdir. Tarixdə oxuyuruq ki, Hüseyn ibn Əli (ə) şəhid olanda Haşimi qadınları qara və sərt paltarlar geyinirdilər.
Bəzi rəvayətlərdə belə buyurulur: Yezid İmam Səccad (ə) və Həzrət Zeynəbin (s.ə) çıxışlarına görə Şamda Haşimi ailəsinə əzadarlıq etməyə icazə verdikdə, Haşimi və Qureyşi qadınları İmam Hüseyn (ə) və Kərbəla şəhidləri üçün bütün günü qara paltarda yas tutdular.
2. Yas məclislərinin yaradılması
Əba Abdullah əl-Hüseyn (ə) üçün əzadarlıq məclisləri əzadarlıq üsullarından biridir. İmam Sadiq (ə) “Fəzil” adlı səhabələrindən birinə buyurdu: Siz məclis təşkil edib bir-birinizlə (Əhli-beytin (ə) dini təlimləri və fəzilətləri haqqında) danışırsınızmı? Fəzıl cavab verdi: Bəli.
İmam (ə) buyurdu: “Belə məclisləri bəyənirəm, məktəbimizi yaşat, Allah rəhmət eləsin məktəbimizi dirildənə”. Sonra İmam (ə) belə davam etdi: “Hər kim bizi (ağrılarımızı) yada salsa və ya onu yad etsə və kiçik də olsa, gözündən yaş axsa, Allah onun günahlarını bağışlayar”.
3. Mərsiyə-növhə
Mərsiyələrin kökləri İmamların (ə) dövrünə gedib çıxır. Əhli-Beyt (ə) imamları əzadarları şeir və nəsihət yazmağa, Kərbəla hadisələrini və Bəni-Üməyyənin zülmünü təsvir etməyə təşviq edir və bu cür əməllərin böyük savablarından danışırlar.
4. Sinə vurmaq
Haşimilər ailəsinin qadın və uşaqları Suriyadan Mədinəyə hicrət etdikdə yol boyu karvan bələdçisindən xahiş etdilər ki, onları Kərbəlaya aparsın və yenidən Kərbəla şəhidləri ilə görüşsünlər. Onlar o torpaqlara çatanda gördülər ki, Cabir bin Abdullah Ənsari və Bəni-Haşimdən bir dəstə Hüseyn (ə)-ın qəbrini ziyarət etmək üçün Kərbəlaya gəliblər. Bu iki karvan qarşı-qarşıya gələndə onları hüzn, ağlama, sinə döymələri müşayiət edir, beləliklə, o torpaqlarda ehtiraslı matəm mühiti yaranır.