Aİ liderləri ilkə imza ataraq Qəzzada yekun atəşkəsə çağırdılar

Macarıstan İsrail-Həmas müharibəsinin başlamasından bəri ilk dəfə bəyannamə imzaladıqdan sonra Aİ liderləri yekdilliklə Qəzzada "davamlı atəşkəsə imkan verəcək təcili humanitar fasiləyə" çağırıblar.

Avropa İttifaqı liderləri Brüsseldə keçirilən sammitin Yaxın Şərq sessiyasında beş aydır davam edən dərin fikir ayrılığına son qoyaraq Qəzzə ilə bağlı hazırlanan birgə bəyannaməni qəbul ediblər.

İsrailin Qəzzanı hədəf alan hücumlarına qarşı ortaq mövqe nümayiş etdirməkdə çətinlik çəkən AB liderləri birgə bəyanatda “görünməmiş mülki itkilərdən və kritik humanitar vəziyyətdən dəhşətə gəldiklərini” bildiriblər. “Aİ Şurası davamlı atəşkəsə, bütün əsirlərin qeyd-şərtsiz azad edilməsinə və humanitar yardımın göstərilməsinə imkan verəcək təcili “humanitar atəşkəsə çağırır”, - bəyanatda bildirib.

Aİ Şurası Qəzzada fəlakətli humanitar vəziyyətdən və onun mülki şəxslərə, xüsusən də uşaqlara qeyri-mütənasib təsirindən və yaxınlaşan aclıq riskindən dərin narahatlıq ifadə edib.

Bəyannamədə vurğulanır ki, Qəzzaya bütün vasitələrlə tam, sürətli, təhlükəsiz və maneəsiz humanitar çıxış mülki əhaliyə geniş miqyaslı həyat xilasedici yardım və əsas xidmətlərin göstərilməsi üçün həyati əhəmiyyət kəsb edir.

Avropa Komissiyasının sədri Ursula fon der Leyen sammitdən sonra verdiyi açıqlamada "Məncə, bu axşam mesajın birliyi çox güclü hiss olundu. İsrailin oktyabrın 7-nin bir daha təkrarlanmaması üçün (...) mümkün olan hər şeyi etmək hüququna malik olduğu qəbul edilir, lakin mülki həyatı qorumaq üçün mümkün olan hər şeyi etməyə borcludur" deyə Leyen bildirib.

Komissiya sədri Leyen İsrailyönlü mövqe tutduğuna və həddindən artıq fələstinli itkiləri qarşısında susduğuna görə tənqid edilib.

İfadəsində əhəmiyyətli dəyişiklik edən və İsraildən humanitar yardımların artırılmasına icazə verməsini tələb edən Leyen, Qəzza zolağına gündəlik 500 yük maşınının minimum yardım həddinə icazə verilmədiyini söyləyir.

Liderlər arasında razılaşmaya vasitəçilik edən Avropa Şurasının prezidenti Çarlz Mişel “güclü və vahid bəyanatı” yüksək qiymətləndirib.

Oktyabrın sonunda Belçika, İrlandiya və İspaniya kimi üzv dövlətlər atəşkəs elan edilməsini tələb etdiyi halda, Çexiya və Macarıstan daha əvvəl blokun İsrailin özünümüdafiə hüququna dəstəyini zəiflədəcəyindən narahat olduqları üçün belə bir çağırışa mane olmuşdular.

Fevral ayında Macarıstan istisna olmaqla, bütün Aİ xarici işlər nazirləri mühasirəyə alınmış Qəzza zolağında yekun atəşkəs çağırışını təsdiqləsələr də, Budapeşt veto hüququndan istifadə edib.

ABŞ Dövlət Katibi Antoni Blinken çərşənbə günü BMT Təhlükəsizlik Şurasına təqdim ediləcək qətnamə layihəsində "girovların azad edilməsi şərti ilə dərhal atəşkəs əldə edilməsini" irəli sürəcəyini açıqlayıb.

Bu, İsrailin baş naziri Benyamin Netanyahuya sərt xəbərdarlıq və BMT-nin atəşkəslə bağlı qətnamələrinə üç dəfə səs verən ABŞ-ın münasibətində əhəmiyyətli dəyişiklik kimi qiymətləndirilir.

Bəyanatda liderlər həmçinin İsraili Qəzzanın cənubunda bir milyondan çox fələstinlinin müharibədən xilas olmaq üçün sığındığı təxmin edilən Rəfah şəhərinin işğalını davam etdirməməyə çağırıb.

Rifahla bağlı fon der Leyen, "Belə bir əməliyyat başlasa, nəticələrin nə olacağını təxmin edə bilərik" deyib.

Onlar həmçinin İsraildən Beynəlxalq Ədalət Məhkəməsinin yanvar ayında Netanyahu hökumətini Qəzzada soyqırımın qarşısını almaq üçün tədbirlər görməyə məcbur edən mühüm qərarına əməl etməyi tələb edirlər.

Sərt ifadələrlə çıxış edən liderlər Qəzzadakı humanitar vəziyyətdən "dəhşətə düşdüklərini" və "dərin narahat olduqlarını" və həyat qurtaran yardımın çatdırılması üçün "əlavə quru keçidlərinin" lazım olduğunu bildiriblər.

Kipri ​​Qəzzaya bağlayan Amalthea adlı yeni dəniz dəhlizi AB dəstəyini aldı və Kipr prezidenti Nikos Christodoulides jurnalistlərə bildirib ki, Qəzzaya ikinci bir yardım gəmisi bu həftə adanı tərk edəcək.

Lakin bir çox liderlər dəniz dəhlizinin quruya çıxışı əvəz edə bilməyəcəyini söylədi və İsrail rəsmilərini yardımın fələstinlilərə çatmasını təmin etmək üçün daha çox iş görməyə çağırıb.

"Qəzza aclığın astanasındadır - fəlakətli humanitar vəziyyət" deyə fon der Leyen xəbərdarlıq edib.