HRW: İsrailin fələstinlilərin Qərb Şəriyəsinə qayıtmasına mane olması müharibə cinayətidir

Human Rights Watch (HRW) təşkilatının yeni hesabatında İsrailin bu ilin əvvəlində Qərb Şəriyəsindəki quru hücumu zamanı müharibə cinayətləri törətdiyi və döyüşlər bitdikdən sonra on minlərlə didərgin düşmüş fələstinlinin geri qayıtmaq hüququndan məhrum edildiyi açıqlanıb.

İsrail qüvvələri bu ilin əvvəlində hərbi əməliyyata başladıqdan bəri on minlərlə fələstinlinin işğal olunmuş Qərb Şəriyəsindəki evlərinə qayıtmaq hüququndan məhrum edilməsi davam edir.

Human Rights Watch (HRW) təşkilatının hesabatına görə, İsrail münaqişənin bitməsindən bəri fələstinlilərin evlərinə qayıtmasına icazə verməkdən imtina etməklə müharibə cinayətləri və insanlığa qarşı cinayətlər törədir.

Yanvar ayında İsrail qüvvələri Qərb Sahilinin müxtəlif yerlərində, o cümlədən HRW-nin araşdırdığı Cenin, Tulkarem və Nur Şəms qaçqın düşərgələrində genişmiqyaslı hərbi əməliyyatlar keçirib.

"Dəmir Divar Əməliyyatı" adlandırılan bu əməliyyatla İsrail hökuməti Həmas və İslam Cihadı da daxil olmaqla İran tərəfindən dəstəklənən militant qrupları təqib edərək terror fəaliyyətlərini aradan qaldırmağı hədəflədiyini bildirib.

Lakin, Human Rights Watch-un hesabatına görə, döyüşlər çoxdan bitsə də, 32.000 fələstinli hələ də didərgin düşüb. Hesabatın müəllifi Nadia Hardman bildirib ki, bölgədəki münaqişə çoxdan bitib.

"Beynəlxalq hüquq bu barədə çox aydındır. Bölgədəki döyüşlər bitdikdən sonra insanlar geri qaytarılmalıdır. Bu düşərgələri köçkün əhaliyə bağlamağa davam etmək üçün heç bir səbəb yoxdur."

Tədqiqatçılar köçkünlük və dağıntıların miqyasını izləmək üçün Jenin, Tulkarem və Nur Şəms qaçqın düşərgələrində müsahibələr aparıb və hava görüntülərini təhlil ediblər.

 

Fələstinlilər "alçaldılma və qorxu" ilə qarşılaşıblar

Cenevrə Konvensiyasına əsasən, əhalinin məcburi köçürülməsi yalnız imperativ hərbi səbəblərdən və ya mülki şəxslərin təhlükəsizliyini təmin etmək üçün təxliyə zəruri olduqda həyata keçirilə bilər.

Mülki şəxslərə həmçinin təhlükəsiz yollar, qida və suya çıxış və döyüşlər bitdikdən sonra geri qayıtmaq imkanı verilməlidir.

HRW hesabatında İsrail hakimiyyətinin Jenin, Tulkarem və Nur Şəmsdəki hərbi əməliyyatlar zamanı bu cür addımlar atmadığı göstərilir.

"Human Rights Watch" təşkilatına danışan bütün sakinlər evlərindən zorla çıxarılmaq, əşyalarını götürə bilməmək və nə vaxt geri qayıtmalarına icazə verilib-verilməyəcəyi barədə qeyri-müəyyənlik hiss etdiklərini və qorxularını təsvir ediblər", - deyə hesabatda bildirilir.

İsrail hökuməti bildirib ki, Dəmir Divar Əməliyyatı qaçqın düşərgələrindəki "terrorçu elementləri" aradan qaldırmaq üçün zəruridir və söküntülər düşərgələri "yenidən formalaşdırmaq" üçün zəruridir.

HRW-un peyk görüntülərinin təhlili göstərib ki, hərbi əməliyyatlar başlayandan bəri 850 bina dağıdılıb. Bəyanatda deyilir: "İsrail ordusu məqsədlərinə çatmaq üçün hər üç düşərgənin bütün əhalisinin köçürülməsinin nə üçün zəruri olduğunu və ya alternativlərin nəzərdən keçirildiyini izah etməyib.

Bu 850 bina və evin yarısı əslində söküntü əmri olmadan sökülüb", Hardman əlavə edib: "Bəziləri evlərinin sökülüb-sökülmədiyini belə bilmirlər, çünki onlar ev almamışlar."

 

"Etnik təmizləmə siyasəti"

Hardman bildirib ki, HRW düşərgələrin köçürülməsinin arxasındakı niyyət barədə İsrail rəsmilərindən soruşub. "İsrail rəsmiləri təhlükəsizlik səbəbləri ilə düşərgələrin yenidən qurulması üçün hərbi zərurətin əsaslandırılmasını təkrarladılar", - deyə o bildirib.

"Deməli, onlar geri qayıtmaq hüququ məsələsini həqiqətən həll etməyiblər."

HRW bildirir ki, Fələstinli döyüşçülərin mövcudluğu uzun müddət davam edən "topdan mülki köçkünlük"i haqq qazandırmaq üçün kifayət deyil və "İsrail hakimiyyəti tərəfindən Fələstin əhalisinə qarşı davam edən insan hüquqları pozuntularının daha geniş bir nümunəsini əks etdirir."

"Bu, kütləvi və sistematik köçkünlük hadisəsidir. Əhatə dairəsi çox böyükdür", Hardman deyib. "Hüquqi nəticəmiz budur ki, bunlar geniş yayılmış və sistematik müharibə cinayətləridir və insanlığa qarşı cinayətlərə və etnik təmizləməyə bərabərdir."

HRW məcburi köçkünlüklə əlaqəli müharibə cinayətlərində ittiham etdiyi üç əsas şəxsə - İsrail Baş naziri Benyamin Netanyahuya, Müdafiə naziri İsrael Katza və Dəmir Divar Əməliyyatını həyata keçirən mərkəzi komandanlığın rəhbəri Abraham "Avi" Bluta işarə edib.

Hesabatda hökumətlər bu şəxslərə qarşı sanksiyalar tətbiq etməyə və Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinin onları insanlığa qarşı cinayətlərə görə araşdırmasına çağırılır.

Hardman bildirib ki, "Ən əsası, ən aydın və təcili olaraq dövlətlər Fələstin qaçqınlarının məcburi köçürülməsinə son qoyulması üçün təzyiq göstərməlidirlər".