Rusiyada müsəlmanların və pravoslavların sayı bərabərləşəcək; bu il Sankt-Peterburqda Qurban bayramında məscidlərə gələnlərin sayı Pasxa bayramında kilsələrə gələn xristianların sayından xeyli çox olub
“2010-cu ilin oktyabrında keçirilmiş milli siyahıyaalmaya görə, Rusiyanın əhalisi 142.905.200 nəfər idi. “Rosstat”ın məlumatına görə, 2025-ci il yanvarın 1-nə Rusiyada daimi yaşayanların sayı 146 milyon 119 min 928 nəfər olub. Lakin problem burasındadır ki, bu artım Krım və Ukraynanın tərkibində olan digər bölgələrin hesabına olub. Ölümlərin doğuma nisbəti ilə hesablanan əhalinin təbii azalması son 15 ildə 4,4 milyon nəfər olmuşdur. Üstəlik, Rusiyanın əhalisi ildən-ilə elə sürətlə azalmağa davam edir”.
Bildirilir ki, müstəqil demoqraflar rəsmi məlumatların etibarlılığına şübhə ilə yanaşırlar. Məsələn, Aleksey Rakşa Krım və 2022-ci ildə ilhaq edilmiş ərazilər də daxil olmaqla Rusiyanın əhalisini təqribən 143 milyon nəfər hesab edirdi ki, bu da 2014-cü ilin Krım hadisələrindən əvvəlkindən azdır. Demoqrafın sözlərinə görə, “yeni ərazilər” istisna olmaqla, hazırda Rusiyanın təxminən 140 milyon əhalisi var. Onun proqnozuna görə, 2100-cü ilə qədər əhalinin sayı təxminən iki dəfə azalaraq 70-120 milyon nəfər olacaq.
“NG” yazır ki, bununla belə, hətta “Rosstat”ın rəsmi proqnozları da qaranlıqdır: “Ən optimist ssenariyə görə, Rusiya əhalisinin azalması 2030-cu ilə qədər davam edəcək.2045-ci ilə qədər ölkədə 138,8 milyon (mənfi 5%), hətta 130,6 milyon (azalma 11%) olacaq. Bütün bu rəqəmlər Ukraynada və sərhəd bölgəsində hərbi münaqişənin demoqrafik nəticələrini nəzərə almır”.
Corctaun Universitetinin tarix professoru Harley Balzer 2024-cü ilin avqustunda Vaşinqtonda Atlantika Şurasında təqdim etdiyi "Ruslarsız Rusiya? Putinin fəlakətli demoqrafikası" adlı məruzəsində daha bədbin mənzərə təsvir edir. O, BMT-nin ssenarilərinə görə, 2100-cü ildə Rusiyanın əhalisinin cəmi 112 milyon nəfər qalacağına işarə edir.
Məqalədə daha sonra deyilir: “Rusiya əhalisinin bu qədər sürətli azalması dünyanın ərazisinə görə ən böyük ölkəsinin ərazisinə nəzarət məsələsini gündəmə gətirir. Amma əsas məsələ bu deyil. Statistikaya daha yaxından nəzər saldıqda məlum olur ki, hazırda Rusiya hər il təxminən 0,7-0,8 milyon insan itirir (əhalinin təbii azalması, hərbi münaqişə zonasında itkilər və mühacirət səbəbindən). Əhalisinin əksəriyyəti müsəlman olan Rusiya bölgələrində cüzi əhali artımı yaşandığını, eləcə də hər il təxminən 200 min əcnəbi müsəlmanın Rusiya vətəndaşlığını aldığını nəzərə alsaq, xristian əhalinin sayının hər il təxminən 1 milyon nəfər azalacağını təxmin etmək olar”.
Qeyd olunur ki, pessimist proqnozlar və rəsmi statistika Rusiya əhalisinin etnik-dini strukturunda çox yaxın gələcəkdə əhəmiyyətli dəyişikliklər baş verəcəyinə işarə edir. Harley Balzerin daha əvvəl istinad etdiyi hesabatda belə proqnoz verilir: "Rusiyanın əhalisi 21-ci əsrin sonuna qədər azalacaq və etnik ruslar bu əhalinin daha kiçik bir hissəsini təşkil edəcək. Putinin müdafiə etdiyi "ənənəvi ailə dəyərlərini" paylaşan etnik və dini qruplar əsasən qeyri-ruslardır."
Rusiya Müsəlmanları Ruhani İdarəsinin Avropa bürosunun məlumatına görə, hazırda ölkədə 20 milyondan bir qədər çox müsəlman yaşayır. BMT-nin statistik proqnozlarına görə, 2050-ci ilə qədər Rusiyada müsəlmanların sayı 30 milyonu keçəcək. Bu, statistikada ölkədə daimi yaşayan 5-6 milyon miqrantı - Orta Asiya dövlətlərinin vətəndaşlarını nəzərə alınmır.
Son siyahıyaalmaya görə, Rusiyada 105 milyon rus yaşayır. Əhalinin azalması tendensiyası davam edərsə (və çox güman ki, hətta sürətlənəcək), 2050-ci ilə qədər Rusiyada təxminən 80 milyon rus olacaq.
Beləliklə, müəyyən edilmiş tendensiyalar əsasında Rusiyada müsəlmanların və pravoslavların sayı təxminən 2075-ci ilə qədər bərabərləşməlidir. Bundan sonra Rusiya özünü İslam ölkəsi adlandırmaq hüququ qazanacaq.
Bir sıra sosioloji araşdırmalara görə, bu gün Rusiya vətəndaşlarının təxminən 70-80%-i özünü pravoslav hesab edir. 2014-cü ildə İctimai Rəy Fondu (FOM) bu rəqəmin 68%, iki il əvvəl isə 72% olduğunu bildib. Rusiya əhalisinin sağlamlığının monitorinqi göstərdi ki, 2016-cı ilə qədər rusların 70,9%-i pravoslav xristianlar kimi tanınıb. VTsIOM-un 2023-cü il məlumatına görə, rusların 57%-i özlərini pravoslav adlandırıb. Aydındır ki, Rusiya əhalisinin əksəriyyəti üçün “pravoslavlıq” dini kimlikdən daha çox etnik mənsubiyyətdir. Məsələn, “Levada Center” bildirir ki, “pravoslav xristianların 60%-i özünü dindar hesab etmir” və “pravoslavların yalnız 40%-ə yaxını Allahın varlığına inanır, özünü pravoslav inanclı adlandıranların isə təxminən 30%-i Tanrının olmadığına inanır. Müxtəlif hesablamalara görə, (məsələn, Pasxa bayramında kilsəyə getmək), Rusiyada həqiqətən kilsəyə gedən xristianların sayı 21-ci əsrin birinci rübü ərzində ümumi əhalinin 1,5%-i ilə 2%-i arasında dəyişib.
“İndi isə müsəlmanların əsas bayramı olan Qurban bayramında Sankt-Peterburq və Moskvada məscidlərə gedənlərin statistikasına nəzər salaq. Sankt-Peterburq Müsəlmanları Ruhani İdarəsinin məlumatına görə, 2025-ci ildə şəhərdə Qurban bayramı namazında 300 mindən çox müsəlmanı iştirak edib. Ən çox ibadət edənlər - təxminən 150 min - "Qorkovskaya" metrostansiyası yaxınlığındakı məscidə toplaşıb. Məscidin daxilində yer olmadığından insanlar çöldə namaz qılıblar. Moskvada 250 min müsəlman Qurban bayramını qeyd etmək üçün dörd məsciddə (artı icazə verilmir) toplaşıb.
“Pravoslav Sankt-Peterburqda Qurban bayramını qeyd etmək üçün məscidlərə gələn müsəlmanların sayı Pasxa bayramını qeyd etmək üçün kilsələrə gələn xristianların sayından xeyli çoxdur” deyə, məqalədə qeyd olunur.
Müsavat
Rusiya İslam ölkəsinə çevrilir
Rusiyada müsəlmanların və pravoslavların sayı bərabərləşəcək; bu il Sankt-Peterburqda Qurban bayramında məscidlərə gələnlərin sayı Pasxa bayramında kilsələrə gələn xristianların sayından xeyli çox olub
“2010-cu ilin oktyabrında keçirilmiş milli siyahıyaalmaya görə, Rusiyanın əhalisi 142.905.200 nəfər idi. “Rosstat”ın məlumatına görə, 2025-ci il yanvarın 1-nə Rusiyada daimi yaşayanların sayı 146 milyon 119 min 928 nəfər olub. Lakin problem burasındadır ki, bu artım Krım və Ukraynanın tərkibində olan digər bölgələrin hesabına olub. Ölümlərin doğuma nisbəti ilə hesablanan əhalinin təbii azalması son 15 ildə 4,4 milyon nəfər olmuşdur. Üstəlik, Rusiyanın əhalisi ildən-ilə elə sürətlə azalmağa davam edir”.
Bildirilir ki, müstəqil demoqraflar rəsmi məlumatların etibarlılığına şübhə ilə yanaşırlar. Məsələn, Aleksey Rakşa Krım və 2022-ci ildə ilhaq edilmiş ərazilər də daxil olmaqla Rusiyanın əhalisini təqribən 143 milyon nəfər hesab edirdi ki, bu da 2014-cü ilin Krım hadisələrindən əvvəlkindən azdır. Demoqrafın sözlərinə görə, “yeni ərazilər” istisna olmaqla, hazırda Rusiyanın təxminən 140 milyon əhalisi var. Onun proqnozuna görə, 2100-cü ilə qədər əhalinin sayı təxminən iki dəfə azalaraq 70-120 milyon nəfər olacaq.
“NG” yazır ki, bununla belə, hətta “Rosstat”ın rəsmi proqnozları da qaranlıqdır: “Ən optimist ssenariyə görə, Rusiya əhalisinin azalması 2030-cu ilə qədər davam edəcək.2045-ci ilə qədər ölkədə 138,8 milyon (mənfi 5%), hətta 130,6 milyon (azalma 11%) olacaq. Bütün bu rəqəmlər Ukraynada və sərhəd bölgəsində hərbi münaqişənin demoqrafik nəticələrini nəzərə almır”.
Corctaun Universitetinin tarix professoru Harley Balzer 2024-cü ilin avqustunda Vaşinqtonda Atlantika Şurasında təqdim etdiyi "Ruslarsız Rusiya? Putinin fəlakətli demoqrafikası" adlı məruzəsində daha bədbin mənzərə təsvir edir. O, BMT-nin ssenarilərinə görə, 2100-cü ildə Rusiyanın əhalisinin cəmi 112 milyon nəfər qalacağına işarə edir.
Məqalədə daha sonra deyilir: “Rusiya əhalisinin bu qədər sürətli azalması dünyanın ərazisinə görə ən böyük ölkəsinin ərazisinə nəzarət məsələsini gündəmə gətirir. Amma əsas məsələ bu deyil. Statistikaya daha yaxından nəzər saldıqda məlum olur ki, hazırda Rusiya hər il təxminən 0,7-0,8 milyon insan itirir (əhalinin təbii azalması, hərbi münaqişə zonasında itkilər və mühacirət səbəbindən). Əhalisinin əksəriyyəti müsəlman olan Rusiya bölgələrində cüzi əhali artımı yaşandığını, eləcə də hər il təxminən 200 min əcnəbi müsəlmanın Rusiya vətəndaşlığını aldığını nəzərə alsaq, xristian əhalinin sayının hər il təxminən 1 milyon nəfər azalacağını təxmin etmək olar”.
Qeyd olunur ki, pessimist proqnozlar və rəsmi statistika Rusiya əhalisinin etnik-dini strukturunda çox yaxın gələcəkdə əhəmiyyətli dəyişikliklər baş verəcəyinə işarə edir. Harley Balzerin daha əvvəl istinad etdiyi hesabatda belə proqnoz verilir: "Rusiyanın əhalisi 21-ci əsrin sonuna qədər azalacaq və etnik ruslar bu əhalinin daha kiçik bir hissəsini təşkil edəcək. Putinin müdafiə etdiyi "ənənəvi ailə dəyərlərini" paylaşan etnik və dini qruplar əsasən qeyri-ruslardır."
Rusiya Müsəlmanları Ruhani İdarəsinin Avropa bürosunun məlumatına görə, hazırda ölkədə 20 milyondan bir qədər çox müsəlman yaşayır. BMT-nin statistik proqnozlarına görə, 2050-ci ilə qədər Rusiyada müsəlmanların sayı 30 milyonu keçəcək. Bu, statistikada ölkədə daimi yaşayan 5-6 milyon miqrantı - Orta Asiya dövlətlərinin vətəndaşlarını nəzərə alınmır.
Son siyahıyaalmaya görə, Rusiyada 105 milyon rus yaşayır. Əhalinin azalması tendensiyası davam edərsə (və çox güman ki, hətta sürətlənəcək), 2050-ci ilə qədər Rusiyada təxminən 80 milyon rus olacaq.
Beləliklə, müəyyən edilmiş tendensiyalar əsasında Rusiyada müsəlmanların və pravoslavların sayı təxminən 2075-ci ilə qədər bərabərləşməlidir. Bundan sonra Rusiya özünü İslam ölkəsi adlandırmaq hüququ qazanacaq.
Bir sıra sosioloji araşdırmalara görə, bu gün Rusiya vətəndaşlarının təxminən 70-80%-i özünü pravoslav hesab edir. 2014-cü ildə İctimai Rəy Fondu (FOM) bu rəqəmin 68%, iki il əvvəl isə 72% olduğunu bildib. Rusiya əhalisinin sağlamlığının monitorinqi göstərdi ki, 2016-cı ilə qədər rusların 70,9%-i pravoslav xristianlar kimi tanınıb. VTsIOM-un 2023-cü il məlumatına görə, rusların 57%-i özlərini pravoslav adlandırıb. Aydındır ki, Rusiya əhalisinin əksəriyyəti üçün “pravoslavlıq” dini kimlikdən daha çox etnik mənsubiyyətdir. Məsələn, “Levada Center” bildirir ki, “pravoslav xristianların 60%-i özünü dindar hesab etmir” və “pravoslavların yalnız 40%-ə yaxını Allahın varlığına inanır, özünü pravoslav inanclı adlandıranların isə təxminən 30%-i Tanrının olmadığına inanır. Müxtəlif hesablamalara görə, (məsələn, Pasxa bayramında kilsəyə getmək), Rusiyada həqiqətən kilsəyə gedən xristianların sayı 21-ci əsrin birinci rübü ərzində ümumi əhalinin 1,5%-i ilə 2%-i arasında dəyişib.
“İndi isə müsəlmanların əsas bayramı olan Qurban bayramında Sankt-Peterburq və Moskvada məscidlərə gedənlərin statistikasına nəzər salaq. Sankt-Peterburq Müsəlmanları Ruhani İdarəsinin məlumatına görə, 2025-ci ildə şəhərdə Qurban bayramı namazında 300 mindən çox müsəlmanı iştirak edib. Ən çox ibadət edənlər - təxminən 150 min - "Qorkovskaya" metrostansiyası yaxınlığındakı məscidə toplaşıb. Məscidin daxilində yer olmadığından insanlar çöldə namaz qılıblar. Moskvada 250 min müsəlman Qurban bayramını qeyd etmək üçün dörd məsciddə (artı icazə verilmir) toplaşıb.
“Pravoslav Sankt-Peterburqda Qurban bayramını qeyd etmək üçün məscidlərə gələn müsəlmanların sayı Pasxa bayramını qeyd etmək üçün kilsələrə gələn xristianların sayından xeyli çoxdur” deyə, məqalədə qeyd olunur.
Müsavat