“Qanunların qalxanı arxasında və ədalət adı altında edilən zülmdən daha ağır zülm yoxdur...” (Monteskyö)
“Məhkəmə var burada? Qərar əvvəldən verilib, indi şou gedir...”
Bu sitat “Toplum TV işi” üzrə məhkəmə prosesində III Respublika platformasının qurucularından olan Ruslan İzzətlinin hakimə ünvanlanmış replikasıdır. Əslində, Ruslan İzzətlinin sözlərində qeyri-adi nəsə yoxdur, o, hər kəsin bildiyi həqiqəti dilə gətirib. Məhkəmənin tamamilə formal proses olduğu, cinayət işinin siyasi motiv daşıdığı və hakim heyətinin ən sonda yuxarıdan gələn təlimata uyğun hökm çıxaracağı hamıya aydındır.
Amma gündəlik informasiya axınının təsirindən bir qədər uzaqlaşaraq çoxdan bilinən bu acı həqiqətin üzərində dərin düşüncələrə dalanda əslində nə qədər ağır mərhələdən keçdiyimizin fərqinə varırıq.
Tunelin ucunda hələ ki, işıq görünmür, hər hansı yumşalma əlamətləri hiss edilmir, əksinə, repressiya maşınının çarxları fırlanmağa davam edir. Cəmiyyət hələ ki bu maşını dayandıracaq gücdə deyil. Müxalif mövqe ortaya qoyan hər kəsə növbə çata bilər.
Azərbaycanda insan hüquqları sahəsində yaranmış vəziyyət artıq problem olmaqdan çıxaraq humanitar fəlakət halını alıb. Müxalif siyasətçi, ictimai fəal və jurnalistlər haqqında həbs qətimkan tədbirləri tərəddüdsüz, çox asanlıqla seçilir, cəzalandırma hələ hökm olmadan, istintaq zamanı başlayır. Hüquqsuzluq adi, gündəlik həyat normasına çevrilib.
Hazırda Azərbaycanda vətəndaş yoxdur, hüquqsuz təbəə var. Konstitusiyasının əsas insan (vətəndaş) hüquqları və azadlıqlarından bəhs edən İkinci Bölmə, III Fəsli praktiki olaraq qüvvədə deyil və acı gülüş doğurur. Ölkədə konstitusion düzən faktiki olaraq aradan qaldırılıb, Əsas Qanunda yazılmış hüquqların real həyatda tətbiqini tələb edənlərin aqibəti xoş olmur.
Siyasi motivlə həbs olunan günahsızlar məhkəmə proseslərində öz məsumiyyətlərini isbat etmək məcburiyyətində qalıblar. Amma onların, eləcə də vəkillərin söylədiklərinin hakimlər üçün heç bir əhəmiyyəti yoxdur. Vəkillərin ən mükəmməl müdafiə performansı sərgiləməsi də mənasız və nəticəsizdir. Çünki məhkəmə prosesi teatr və məzhəkədir.
Bu ölkədə hakimlərin, prokurorların, müstəntiqlərin necə işlədiyi, qanuni gəlirləri ilə hətta on illər boyu əldə edə bilməyəcəkləri sərvətə hansı yolla sahib olduqları da hər kəsə məlum, adiləşmiş həqiqətlərdən biridir. Amma mühakimə olunmalı əməllərin sahibləri başqalarını mühakimə edir.
Bu “qanun keşikçiləri” məhkəmə proseslərində kreslolarına yayxanıb, şüşə arxasına salınmış, həyatı boyu rüşvət almamış, dövlətin büdcəsinə əl uzatmamış, xalqın 1 qara qəpiyinə belə göz dikməmiş təmiz insanları qanunları pozmaqda ittiham edirlər. Sonda isə vicdanları sızlamadan ədalətsiz, haqsız, qanunsuz hökmü oxuyub, arxalarına baxmadan gedirlər. Hökm adlanan o kağız parçası günahsız insanları övladlarından, yaxınlarından, dostlarından, iş-gücündən ayırır, həyatlarını alt-üst edir, ailələri gözüyaşlı qoyur. Bu dəhşətli ədalətsizlik təkcə fərdi baxımdan həmin şəxslərin və ailələrin yox, bütövlükdə cəmiyyətin faciəsidir.
Qədim Roma filosofu və din adamı Avreli Avqustin (Aurelius Augustinus) “ədalət olmayınca dövlət böyük bir qruplaşmadan başqa nədir ki?” demişdi. Bu sözlərin hikmətini bu gün öz həyatımızda hiss edirik.
Dövlətin təməl missiyası vətəndaşlara xidmət etməli olduğu halda, Azərbaycanda dövlət qorxunc bir zorakılıq aparatına çevrilib. “Azərbaycan vətəndaşları” adlanan icma dövlətin yalnız zorakı üzünü görür. Dövlət gücünü əlində cəmləşdirənlər həqiqətən bir qruplaşma kimi hərəkət edir.
Həyatda hər şeyin bir sonu olduğu kimi, hazırkı mərhələnin də nə vaxtsa sonu yetişəcək. Amma o zamana qədər ölkəyə, onun gələcəyinə, topluma, insanlara vurulan zərbələrin təsiri yəqin ki, çox uzun müddət davam edəcək...
Azərbaycanda hüququn ölümü...
“Qanunların qalxanı arxasında və ədalət adı altında edilən zülmdən daha ağır zülm yoxdur...” (Monteskyö)
“Məhkəmə var burada? Qərar əvvəldən verilib, indi şou gedir...”
Bu sitat “Toplum TV işi” üzrə məhkəmə prosesində III Respublika platformasının qurucularından olan Ruslan İzzətlinin hakimə ünvanlanmış replikasıdır. Əslində, Ruslan İzzətlinin sözlərində qeyri-adi nəsə yoxdur, o, hər kəsin bildiyi həqiqəti dilə gətirib. Məhkəmənin tamamilə formal proses olduğu, cinayət işinin siyasi motiv daşıdığı və hakim heyətinin ən sonda yuxarıdan gələn təlimata uyğun hökm çıxaracağı hamıya aydındır.
Amma gündəlik informasiya axınının təsirindən bir qədər uzaqlaşaraq çoxdan bilinən bu acı həqiqətin üzərində dərin düşüncələrə dalanda əslində nə qədər ağır mərhələdən keçdiyimizin fərqinə varırıq.
Tunelin ucunda hələ ki, işıq görünmür, hər hansı yumşalma əlamətləri hiss edilmir, əksinə, repressiya maşınının çarxları fırlanmağa davam edir. Cəmiyyət hələ ki bu maşını dayandıracaq gücdə deyil. Müxalif mövqe ortaya qoyan hər kəsə növbə çata bilər.
Azərbaycanda insan hüquqları sahəsində yaranmış vəziyyət artıq problem olmaqdan çıxaraq humanitar fəlakət halını alıb. Müxalif siyasətçi, ictimai fəal və jurnalistlər haqqında həbs qətimkan tədbirləri tərəddüdsüz, çox asanlıqla seçilir, cəzalandırma hələ hökm olmadan, istintaq zamanı başlayır. Hüquqsuzluq adi, gündəlik həyat normasına çevrilib.
Hazırda Azərbaycanda vətəndaş yoxdur, hüquqsuz təbəə var. Konstitusiyasının əsas insan (vətəndaş) hüquqları və azadlıqlarından bəhs edən İkinci Bölmə, III Fəsli praktiki olaraq qüvvədə deyil və acı gülüş doğurur. Ölkədə konstitusion düzən faktiki olaraq aradan qaldırılıb, Əsas Qanunda yazılmış hüquqların real həyatda tətbiqini tələb edənlərin aqibəti xoş olmur.
Siyasi motivlə həbs olunan günahsızlar məhkəmə proseslərində öz məsumiyyətlərini isbat etmək məcburiyyətində qalıblar. Amma onların, eləcə də vəkillərin söylədiklərinin hakimlər üçün heç bir əhəmiyyəti yoxdur. Vəkillərin ən mükəmməl müdafiə performansı sərgiləməsi də mənasız və nəticəsizdir. Çünki məhkəmə prosesi teatr və məzhəkədir.
Bu ölkədə hakimlərin, prokurorların, müstəntiqlərin necə işlədiyi, qanuni gəlirləri ilə hətta on illər boyu əldə edə bilməyəcəkləri sərvətə hansı yolla sahib olduqları da hər kəsə məlum, adiləşmiş həqiqətlərdən biridir. Amma mühakimə olunmalı əməllərin sahibləri başqalarını mühakimə edir.
Bu “qanun keşikçiləri” məhkəmə proseslərində kreslolarına yayxanıb, şüşə arxasına salınmış, həyatı boyu rüşvət almamış, dövlətin büdcəsinə əl uzatmamış, xalqın 1 qara qəpiyinə belə göz dikməmiş təmiz insanları qanunları pozmaqda ittiham edirlər. Sonda isə vicdanları sızlamadan ədalətsiz, haqsız, qanunsuz hökmü oxuyub, arxalarına baxmadan gedirlər. Hökm adlanan o kağız parçası günahsız insanları övladlarından, yaxınlarından, dostlarından, iş-gücündən ayırır, həyatlarını alt-üst edir, ailələri gözüyaşlı qoyur. Bu dəhşətli ədalətsizlik təkcə fərdi baxımdan həmin şəxslərin və ailələrin yox, bütövlükdə cəmiyyətin faciəsidir.
Qədim Roma filosofu və din adamı Avreli Avqustin (Aurelius Augustinus) “ədalət olmayınca dövlət böyük bir qruplaşmadan başqa nədir ki?” demişdi. Bu sözlərin hikmətini bu gün öz həyatımızda hiss edirik.
Dövlətin təməl missiyası vətəndaşlara xidmət etməli olduğu halda, Azərbaycanda dövlət qorxunc bir zorakılıq aparatına çevrilib. “Azərbaycan vətəndaşları” adlanan icma dövlətin yalnız zorakı üzünü görür. Dövlət gücünü əlində cəmləşdirənlər həqiqətən bir qruplaşma kimi hərəkət edir.
Həyatda hər şeyin bir sonu olduğu kimi, hazırkı mərhələnin də nə vaxtsa sonu yetişəcək. Amma o zamana qədər ölkəyə, onun gələcəyinə, topluma, insanlara vurulan zərbələrin təsiri yəqin ki, çox uzun müddət davam edəcək...