İsrail-ABŞ ziddiyyətləri Təl-Əvivdə təhlükəsizlik məsələlərinə diqqəti artırıb

İsrail və ABŞ arasındakı gərginlik Təl-Əvivin təhlükəsizlik qurumlarını yüksək hazırlıq vəziyyətinə salıb, ölkə daxilində hərbi itkilər və siyasi parçalanma, eləcə də xaricdə təcrid riski ilə üzləşib.

İsrailin “İsrael Hayom” qəzeti İsraillə ABŞ arasında mövcud gərginlik səbəbindən ordu, daxili kəşfiyyat xidməti (Şin Bet) və xarici kəşfiyyat agentliyi (Mossad) da daxil olmaqla, təhlükəsizlik qurumlarında narahatlıq yaradan üç əsas məsələyə diqqət çəkib.

Qəzetin hərbi məsələlər üzrə analitiki Yoav Limor tərəfindən yazılan hesabatda, "İsrail və ABŞ arasındakı uzaqlaşmanın milli təhlükəsizliyə zərər verə biləcəyi" narahatlığının bütün təhlükəsizlik bölmələrində hiss edildiyi bildirilib.

Hesabatda bildirilir ki, bu narahatlıqlar son günlər müxtəlif platformalarda, o cümlədən baş nazir və müdafiə naziri tərəfindən səsləndirilib. Bu üç əsas məsələ belə sıralanıb: İranla nüvə sazişi, regional təhlükəsizlik razılaşmaları və Qəzzada məhbuslar məsələsi.

 

Təl-Əvivin kabusu: İran nüvə gücünə yaxınlaşır

Məlumata görə, ABŞ İranla yeni razılaşmanın 2015-ci il nüvə sazişindən çox da fərqlənməyəcəyini açıq şəkildə bəyan edib. İsrailin İranın nüvə proqramının “Liviya modeli”nə uyğun olaraq tamamilə ləğv edilməsi tələbi ABŞ administrasiyası tərəfindən rədd edilib.

Bundan əlavə, ABŞ-ın İsrail üçün kritik əhəmiyyət kəsb edən digər iki məsələni nəzərə almadığı iddia edilirdi: İranın bölgədəki müqavimət qruplarına dəstəyi və təkmil raket/PUA imkanları.

İsrailin əsas narahatlığı ondan ibarətdir ki, istənilən razılaşma İranın gələcəkdə nüvə silahı istehsal etmək üçün bilik və vasitələrini qoruyub saxlayacaq, eyni zamanda İrana iqtisadiyyatını bərpa etməyə və regiondakı müttəfiqlərinə daha güclü dəstək verməyə imkan verəcək.

 

İsrail xəbərdardır: Tramp körfəzə silah toplayır

Hesabatda Trampın bu həftə başlayacaq Körfəz turu çərçivəsində Səudiyyə Ərəbistanı, ehtimal ki, BƏƏ və Qətərlə geniş miqyaslı silah müqavilələri imzalaması gözlənildiyi bildirilib.

İddia olunurdu ki, bu sazişlər ciddi hərbi güclənməni nəzərdə tutur və İsrailin bölgədəki “keyfiyyətcə hərbi üstünlüyünü” qismən təhdid edə bilər. Xüsusilə Səudiyyə Ərəbistanının mülki nüvə proqramına başlama ehtimalı İsrail üçün “qırmızı xətt” hesab olunur.

Bu razılaşmaların İsraillə normallaşma qarşılığında edilməsi gözlənildiyi halda, Tramp administrasiyasının Baydendən fərqli olaraq bu prosesi müstəqil şəkildə həyata keçirməyə qərar verdiyi qeyd edilib.

 

İsrailin Qəzza məhbus kartı zəifləyir

Qəzet qeyd edir ki, Trampın fikirlərini dəyişdirə və İsraili müharibəni dayandırmağa çağıra biləcəyinə dair işarələr artmaqdadır.

Bu kontekstdə ABŞ-ın xüsusi nümayəndəsi Stiv Vitkoffun və ümumilikdə Vaşinqtonun Qəzzada israilli məhbuslar məsələsinə marağının azaldığı iddia edilir.

ABŞ-ın Qətərə təzyiq etmədiyi və bu səbəbdən də HƏMAS-a təsirinin zəiflədiyi bildirilir.

Qəzet iddia edib ki, HƏMAS rəsmilərinin verdiyi açıqlamalar onların İsrailin hazırda strateji cəhətdən dezavantajlı olduğunu hiss etdiyini və HƏMAS-ı məhbuslar məsələsində daha az çevik etdiyini göstərir.

İsrail ordusunun Qəzzada əməliyyatları genişləndirməyi planlaşdırdığı bildirilir, lakin məhbusların olması bu əməliyyatları çətinləşdirəcək.

İsrailli məhbusların, xüsusən də Qəssam Briqadaları tərəfindən yayımlananların videoları bu vəziyyətin nə qədər mürəkkəb ola biləcəyini xatırladır.

 

Ordu itkiləri və siyasi gərginlik artır

Qəzetin məlumatına görə, son bir həftədə Qəzzada 5 İsrail əsgəri məhv edilib.

HƏMAS-ın partizan taktikaları, o cümlədən RPG, snayperlər və partlayıcı maddələrlə İsrail ordusuna ciddi ziyan vurduğu bildirilir. Toqquşmaların genişlənəcəyi təqdirdə itkilərin artacağı və bunun HƏMAS üçün mənəviyyat mənbəyi olacağı vurğulanıb.

Bundan başqa, “hərbi xidmətdən yayınma qanunu” ilə bağlı müzakirələrə görə ehtiyatda olan əsgərlərin müharibəyə qoşulmaq istəyi də qeyri-müəyyəndir. Parlamentin xarici işlər və müdafiə komitəsinin sədri Yuli Edelşteynin vəzifəsindən azad oluna biləcəyi ilə bağlı şayiələr də hökumətin daxili birliyi ilə bağlı başqa məsələdir.

Hesabatda Netanyahunun hökumətin varlığını qorumaq səylərinin bütün digər məsələlərdən üstün olduğu və Səudiyyə Ərəbistanından, məhbuslardan, Qətər qalmaqalından və ya qarşıdakı məhkəmə prosesində verdiyi ifadədən asılı olmayaraq bunu təmin etmək üçün hər vasitəyə çalışacağı bildirilib.