HƏMAS-İsrail atəşkəsinin əhatə dairəsi müəyyənləşdi

Qəzzada Həmas və İsrail arasında atəşkəsin əhatə dairəsi tərtib edilib. Buna uyğun olaraq atəşkəs üç mərhələdən ibarət olacaq. Bu mərhələlərin hər biri 42 gün davam edəcək.

İsrail ordusunun 466 gündür Qəzza zolağında həyata keçirdiyi hücumların HƏMAS ilə Təl-Əviv arasında elan edilməsi gözlənilən atəşkəs və əsir mübadiləsi ilə sona çatacağı ümid edilir. Qətər, Misir və ABŞ-ın vasitəçiliyi ilə HƏMAS ilə İsrail arasında açıqlanacaq atəşkəs razılaşmasının detalları da maraqla gözlənilir.

Qəzzada atəşkəsin yekun layihəsi razılıq əldə edildikdən sonra təsdiq üçün İsrail təhlükəsizlik kabinetinə təqdim ediləcək.

Müqavilə layihəsi İsrail təhlükəsizlik kabineti tərəfindən bəyənilərsə, İsrail Ədliyyə Nazirliyi sərbəst buraxılacaq fələstinli məhbusların adlarının siyahısını Ali Məhkəməyə təqdim edərək onlara şikayət etmək imkanı verəcək.

Fələstinli məhbusların adları ilə bağlı veriləcək qərardan sonra İsrail prezidenti İsaak Hersoq ömürlük həbs cəzasına məhkum edilmiş fələstinli məhbuslara amnistiya verəcək. Razılaşma bir neçə mərhələdən ibarət olacağı üçün açıqlanacaq ilk siyahıda müqavilə çərçivəsində azad ediləcək bütün fələstinli məhbusların adları yer almayacaq.

Həmas və İsrail arasında mümkün razılaşma hər biri 42 gün davam edən üç mərhələdən ibarətdir, İsrail isə ikinci mərhələ üçün danışıqlarda razılaşmanı iki mərhələyə endirmək istəyir.

“Humanitar faza” olaraq da bilinən 42 günlük birinci mərhələ diri və ya ölü 33 israilli əsirin təhvil verilməsini nəzərdə tutur. Bu mərhələdə İsrail ordusu Qəzza zolağına daxil olduğu əksər ərazilərdən geri çəkiləcək.

Layihəyə əsasən, ilk qrup israilli məhbus sazişin qüvvəyə minməsindən sonra yeddinci gündə azad ediləcək. Əsir düşən hər İsrail əsgərinə görə 50 fələstinli məhbus azad olunacaq, onlardan 30-u ömürlük həbs cəzasına məhkum edilib.

İsrailin hər yaşlı kişi və qadın vətəndaşı üçün 30 fələstinli məhbus azad ediləcək. Fələstinli məhbuslar qadınlar, uşaqlar və ya xəstə insanlar arasından seçilə bilər.

Razılaşmanın qüvvəyə minməsinin 16-cı günündə başlayacaq ikinci mərhələdə Qəzzada saxlanılan bütün israilli məhbusların azad edilməsinə dair hərtərəfli razılaşmaya dair danışıqlara başlanılacaq.

İkinci mərhələyə daxil olan razılaşmalar birinci mərhələnin 5-ci həftəsinə qədər müəyyənləşəcək. Razılaşmanın üçüncü və son mərhələsi Qəzza zolağının yenidən qurulmasını əhatə edəcək. Qəzza zolağında atəşkəs razılaşmasının əldə edildiyi ilk gündən İsrail ordusu yaşayış məntəqələrindən kənara çəkiləcək.

İsrailin pilotsuz uçuş aparatlarının (PUA) uçuşları da gündəlik 10 saat, məhbus mübadiləsi günlərində isə İHA uçuşları 12 saat müddətinə dayandırılacaq.

İsrail ordusunun Qəzza zolağından çıxarılması da Qəzzanın şimalı ilə cənubu arasındakı Netzarim dəhlizi və Qəzza ilə Misir arasındakı Filadelfi dəhlizi də daxil olmaqla mərhələli şəkildə həyata keçiriləcək.

Atəşkəs razılaşmasının ikinci mərhələsi İsrail ordusunun hücumlarını daimi olaraq dayandırmasını və Qəzzadan tamamilə geri çəkilməsini təmin edəcək. Daha sonra Qəzza zolağına gedən sərhəd qapıları sərnişin və ticarət keçidlərinə açılacaq.

Razılaşmanın birinci mərhələsində hər İsrailli mülki məhbus üçün 30 fələstinli məhbus azad ediləcək.İlk mərhələdə azad edilən hər İsrail əsgəri üçün 30-u ömürlük həbsə məhkum edilmiş cəmi 50 fələstinli azad ediləcək.

Təl-Əviv hökuməti ömürlük həbsə məhkum edilmiş fələstinli məhbusların azad edildikdən sonra işğal altındakı İordan çayının qərb sahilində qalmalarına qarşıdır. Əslində, 2011-ci ildə məhbus mübadiləsi zamanı azad edilən bəzi fələstinli məhbuslar Qəzza zolağına və ya xaricə göndəriliblər.

Razılaşmanın ilk mərhələsində azad ediləcək fələstinli məhbuslar arasında 2011-ci ildə məhbus mübadiləsi razılaşması əsasında azad edilmiş və İsrail tərəfindən yenidən həbs edilmiş 47 nəfər var.

Layihəyə görə, azadlığa buraxılacaq fələstinli məhbuslar yenidən həbs edilməyəcək.

Məhbus mübadiləsi sazişi layihəsinə əsasən, Qəzza zolağında saxlanılan 98 israilli məhbusun hamısı azad ediləcək.

Bununla belə, sazişin “humanitar vəziyyət” kimi tanınan birinci mərhələsində qocalar, qadınlar, uşaqlar və yaralanan mülki şəxslər də daxil olmaqla 33 məhbus azad ediləcək. Razılaşmanın ikinci mərhələsində İsrail əsgərləri, üçüncü mərhələdə isə ölən məhbusların cənazələri təhvil veriləcək.

Gözlənilən razılaşmanın qüvvəyə mindiyi ilk gündən humanitar yardımla yüklənmiş 600 yük maşını Qəzza zolağına buraxılacaq, onlardan 50-si yanacaqla yüklənəcək.

Razılaşmaya əsasən, humanitar yardımla yüklənmiş 300 yük maşını Qəzza zolağının şimalına hər gün daxil olacaq. Qəzza zolağına humanitar yardım axını atəşkəs və əsir mübadiləsi sazişinin üç fazası boyunca davam edəcək.

Bu müddət ərzində Birləşmiş Millətlər Təşkilatı və beynəlxalq təşkilatlar Qəzza zolağında fəaliyyətlərini davam etdirəcəklər. Mümkün razılaşmanın qüvvəyə mindiyi ilk gündən fələstinlilər qüvvəyə minəcəkOnlara şimaldakı evlərinə qayıtmağa icazə veriləcək. Həmçinin Qəzza zolağının bütün ərazilərində hərəkət azadlığı olacaq.

Atəşkəs razılaşması qüvvəyə mindikdən sonra Qəzzada infrastrukturun yenidən qurulması, elektrik və su şəbəkələrinin qurulması işlərinə başlanacaq.

Bundan əlavə, İsrailin bombardmanları nəticəsində dağıdılan şəhərlərin dağıntılarının çıxarılması üçün lazım olan avadanlıqlar ölkəyə buraxılacaq. Evlərini itirmiş vətəndaşları yerləşdirmək üçün Qəzza zolağına ən azı 60 min müvəqqəti karvan buraxılacaq.

HƏMAS ilə İsrail arasında Qəzza zolağında atəşkəs və məhbus mübadiləsi razılaşmasının təminatçısı ölkələr Qətər, Misir və ABŞ olacaq.