İnsan İlahi yaradılışda ağıl nemətinə malik olduğu üçün ən kamil varlıq sayılır. Hətta onun mələklərdən üstün olma əsası da ağlın inkişaf mərhələsində, mələklərin isə sükunətdə olan ağıla sahibliyi ilə əlaqələndirilir. Demək ağıl sahibi insanının bu neməti inkişaf etdirməklə ali zirvələrin fəthinə nail ola biləcəyi mütləqdir.
İlk insan Adəm (ə) və yaradılışların ağıl nemətindən istifadəsi mərhələli, təcrübi əsaslara və bunun fonunda mənəvi təkamülə nail olması ardıcıl dinlərin gəliş səbəbidir. Onların birinin digərini əvəzləməsi insanın ağıl neməti ilə varlıq aləmini daha yaxından tanıması, nəticədə özünüdərkə əsaslanır.
Hər Peyğənbərin gətirdiyi dini əsaslar digəri üzərində qurularaq daha kamil dəyərlər ortaya qoymaqla insan zəkasının formalaşdığı mərhələni özündə ehtiva edib. Əlbəttə, bunlar həmişə ağlın inkişafı ilə məhdudlaşmır. İlahi hökmlərin mənəvi yükü bəzən ağıl nemətindən düzgün istifadə etməyən insanı bəlalar vasitəsi ilə də titrədərək düz yola çağırma metodunu işə salır. Nəticədə bütün hadisələr susqun vəziyyətə enən ağıla təkan verərək düşüncənin, idrakın rolunu möhkəmlətməyə xidmət edir.
Sonda dinlər və Peyğəmbərlər yekunlaşır. Ağlın tam kamilləşməsi, özünüdərki üçün bütün mümkün qanun toplusu, müddəalar və prinsiplər səmanın ənginliklərindən süzülərək yer üzərinə yetişir. Növbəti mərhələ bilgilərin ağlın təhlili ilə fitrətə uyğunlaşdırıb insan varlığını həqiqətə çatdırmaqdır.
Bu mərhələ artıq dinin gəlişi yox, tətbiqi nümunəsinə əsaslanan, ağılı zirvələrə qaldırmaq üçün əməli nümunəni ortaya qoyur. “İmamət dövrü” adlanan bu zaman nübüvvət-peyğəmbərlikdən sonrakı tarixi dönəmdən günümüzə qədər uzanan periyoddur.
İmamət düzünə yüksəlişin eninə genişlənmə missiyasını öz üzərinə götürməklə ağılların həqiqəti dərk edən fitrət dünyasına qapı açır. Bəşərin arzuladığı və yalnız ağlın kamilləşməsi ilə mümkün olan “Qızıl Əsr” məfhumu da məhz nəzəriyyədən praktikaya, arzudan reallığa çevrilməsi dünyanın, insanlığın yaranmasının yeganə səbəbidir.
Bu ağılları əsarətdə saxlamaqla, qorxu mühiti yaratmaq, hegemonluq etməklə öz istismarını davam etdirməyə çalışanların qorxulu yuxusudur. Öz ruhi çığırtılarından dünyanın ağla əsaslanan ədalətə duyduğu ehtiyacını anlayan bu istismarçı güclər ağılları yanlış istiqamətə çəkməklə Qızıl Əsrin önündə maneə olmağa çalışırlar.
Lakin Quranın vədi ilə gerçəkləşəcək zühur məhz Qızıl Əsrin gerçəkləşəcəyi, istibdal güclərin məğlub olacağı, ağılların azad ediləcəyi o sonsuz feyz dolu an Həzrət Mehdinin (ə.f.) mübarək gəlişi ilə mütləq baş verəcək. Bunun üçün ağıllar həqiqəti dərk edərək onun varlığını böyük güclərin əsarət buxovundan qırmağa hər an bir az da yaxınlaşır.
Zühur çox yaxındır, o qədər yaxın ki, ölüm nəfsimizə hakim olduğu əbədiyyətə çağırışın sədaları onun addım səslərini eşidir. Vəd olunmuş xilaskarın zühuruna duyulan ehtiyacı dərk edən ağlın onu qəbul etdiyi bir düzən bu vədin çox yaxında gerçəkləşəcəyini söyləyir.
Zühurun addım səsləri
İnsan İlahi yaradılışda ağıl nemətinə malik olduğu üçün ən kamil varlıq sayılır. Hətta onun mələklərdən üstün olma əsası da ağlın inkişaf mərhələsində, mələklərin isə sükunətdə olan ağıla sahibliyi ilə əlaqələndirilir. Demək ağıl sahibi insanının bu neməti inkişaf etdirməklə ali zirvələrin fəthinə nail ola biləcəyi mütləqdir.
İlk insan Adəm (ə) və yaradılışların ağıl nemətindən istifadəsi mərhələli, təcrübi əsaslara və bunun fonunda mənəvi təkamülə nail olması ardıcıl dinlərin gəliş səbəbidir. Onların birinin digərini əvəzləməsi insanın ağıl neməti ilə varlıq aləmini daha yaxından tanıması, nəticədə özünüdərkə əsaslanır.
Hər Peyğənbərin gətirdiyi dini əsaslar digəri üzərində qurularaq daha kamil dəyərlər ortaya qoymaqla insan zəkasının formalaşdığı mərhələni özündə ehtiva edib. Əlbəttə, bunlar həmişə ağlın inkişafı ilə məhdudlaşmır. İlahi hökmlərin mənəvi yükü bəzən ağıl nemətindən düzgün istifadə etməyən insanı bəlalar vasitəsi ilə də titrədərək düz yola çağırma metodunu işə salır. Nəticədə bütün hadisələr susqun vəziyyətə enən ağıla təkan verərək düşüncənin, idrakın rolunu möhkəmlətməyə xidmət edir.
Sonda dinlər və Peyğəmbərlər yekunlaşır. Ağlın tam kamilləşməsi, özünüdərki üçün bütün mümkün qanun toplusu, müddəalar və prinsiplər səmanın ənginliklərindən süzülərək yer üzərinə yetişir. Növbəti mərhələ bilgilərin ağlın təhlili ilə fitrətə uyğunlaşdırıb insan varlığını həqiqətə çatdırmaqdır.
Bu mərhələ artıq dinin gəlişi yox, tətbiqi nümunəsinə əsaslanan, ağılı zirvələrə qaldırmaq üçün əməli nümunəni ortaya qoyur. “İmamət dövrü” adlanan bu zaman nübüvvət-peyğəmbərlikdən sonrakı tarixi dönəmdən günümüzə qədər uzanan periyoddur.
İmamət düzünə yüksəlişin eninə genişlənmə missiyasını öz üzərinə götürməklə ağılların həqiqəti dərk edən fitrət dünyasına qapı açır. Bəşərin arzuladığı və yalnız ağlın kamilləşməsi ilə mümkün olan “Qızıl Əsr” məfhumu da məhz nəzəriyyədən praktikaya, arzudan reallığa çevrilməsi dünyanın, insanlığın yaranmasının yeganə səbəbidir.
Bu ağılları əsarətdə saxlamaqla, qorxu mühiti yaratmaq, hegemonluq etməklə öz istismarını davam etdirməyə çalışanların qorxulu yuxusudur. Öz ruhi çığırtılarından dünyanın ağla əsaslanan ədalətə duyduğu ehtiyacını anlayan bu istismarçı güclər ağılları yanlış istiqamətə çəkməklə Qızıl Əsrin önündə maneə olmağa çalışırlar.
Lakin Quranın vədi ilə gerçəkləşəcək zühur məhz Qızıl Əsrin gerçəkləşəcəyi, istibdal güclərin məğlub olacağı, ağılların azad ediləcəyi o sonsuz feyz dolu an Həzrət Mehdinin (ə.f.) mübarək gəlişi ilə mütləq baş verəcək. Bunun üçün ağıllar həqiqəti dərk edərək onun varlığını böyük güclərin əsarət buxovundan qırmağa hər an bir az da yaxınlaşır.
Zühur çox yaxındır, o qədər yaxın ki, ölüm nəfsimizə hakim olduğu əbədiyyətə çağırışın sədaları onun addım səslərini eşidir. Vəd olunmuş xilaskarın zühuruna duyulan ehtiyacı dərk edən ağlın onu qəbul etdiyi bir düzən bu vədin çox yaxında gerçəkləşəcəyini söyləyir.