Qərbli alimlərin yeni baxışına görə, hicab qadının əsarətinin deyil, onun azadlıq, kimlik və şüurlu seçiminin ifadəsidir — əsas sual isə budur: azadlığın mənasını kim təyin etməyə haqqı var?
Qərbli hicab tərəfdarı mütəfəkkirlərin baxışına görə, əsas sual artıq “Hicab azadlığın, yoxsa məhdudiyyətin rəmzidir?” deyil, “Azadlığın mənasını kim təyin etməyə haqqı var?” sualıdır. Qərb alimləri arasında get-gedə artan bir qrup tədqiqatçı inanır ki, hicab qadının əsarətinin deyil, onun şüurunun, seçiminin və mədəni kimliyinin təzahürüdür. Bu baxış – transmillı feminizm axınları və postkolonial nəzəriyyələrdən qaynaqlanaraq – hicabı “qadının seçim haqqı” və “mədəni müxtəliflik” çərçivəsində yenidən oxumağa çalışır.
Azadlıq – çoxcəhətli bir anlayış
Pensilvaniya Universitetinin siyasi elmlər professoru Nensi Herşman (Nancy J. Hirschmann) özünün məşhur “Şərq hicabı, Qərb azadlığı?” (“Eastern Veiling, Western Freedom?”) adlı məqaləsində yazır:
“Bir çox Qərb təhlillərində hicablı qadın avtomatik olaraq mədəni və ya dini təzyiqin qurbanı kimi təqdim olunur. Halbuki bir çox müsəlman qadın üçün hicab, azadlığı yenidən təyin etmək və insan ləyaqətini qorumaq üçün şüurlu bir seçimdir.”
O, iddia edir ki, Qərb cəmiyyətlərində hicabın qadağan edilməsi əks məcburiyyət formasıdır; çünki azadlığı müdafiə etmək əvəzinə qadına başqa bir məhdudiyyət tətbiq edir.
Qlobal feminizm və hicabla yanaşı yaşamaq
“Feminizm və hicab: Uyğunsuz iki qütb?” (“Feminisms and the Hijab: Not Mutually Exclusive”) adlı məqaləsində Eypril Nəccac (April L. Najjaj) yazır ki, həqiqi feminizm yalnız Qərbin sekulyar meyarları əsasında təyin oluna bilməz.
O yazır: “Bir çox müsəlman qadın üçün hicab məhdudiyyət deyil, mədəni və mənəvi bir seçimdir; qadın bədəninə seksual baxışdan müstəqilliyin ifadəsidir.”
Nəccac hicabı, qadını düşüncədən çox əmtəə kimi görən istehlakçı kapitalizmə qarşı “mədəni müqavimət” forması kimi qiymətləndirir.
Kimlik və digərləşdirmə
Social Sciences və Religions kimi jurnallarda dərc olunan mədəni tədqiqatlar göstərir ki, Qərb ictimai diskursunda hicab çox vaxt “başqasının nişanəsi” kimi təqdim olunur. Lakin Herşman və Nəccac kimi alimlər vurğulayırlar ki, bu baxış Qərbin Şərqə qarşı tarixi anlaşılmazlığından qaynaqlanır.
Onlar yazırlar: “Müsəlman hicablı qadın təkcə dini bir simvolun daşıyıcısı deyil, həm də kimlik və mədəni siyasət meydanında şüurlu bir aktordur.”
Fransa və Böyük Britaniyada aparılmış sahə tədqiqatlarında da bir çox hicablı qadınlar bildiriblər ki, hicab onlar üçün “zahiri mühakimələrdən müstəqillik sərhədi” və “zahirdən deyil, düşüncədən tanınmaq vasitəsidir.”
Hicab qadağasının insan haqları baxımından tənqidi
Son illərdə insan haqları təşkilatları da bu nəticəyə gəliblər ki, hicaba qoyulan məhdudiyyət əsas azadlıqların pozulmasıdır. Human Rights Watch-un “Neytrallıq adından ayrı-seçkilik” (“Discrimination in the Name of Neutrality”) adlı hesabatında belə deyilir:
“İş və təhsil mühitlərində İslam geyiminin qadağan edilməsi cinsiyyət və din ayrı-seçkiliyinin nümunəsidir; çünki qadını işini və ya təhsilini qorumaq üçün imanla ictimai iştirak arasında seçim etməyə məcbur edir.”
Hicab azadlığın rəmzidirmi?
Qərbli hicab tərəfdarı mütəfəkkirlərin baxışına görə, əsas sual artıq “Hicab azadlığın, yoxsa məhdudiyyətin rəmzidir?” deyil, “Azadlığın mənasını kim təyin etməyə haqqı var?” sualıdır.
Əgər müsəlman qadın hicabı şüurlu şəkildə seçirsə, ona qarşı çıxmaq azadlığı müdafiə etmək deyil, onu məhdudlaşdırmaq deməkdir.
Nəccac məqaləsinin sonunda belə yazır: “Hicablı qadın nə qurban, nə də simvoldur; o, azadlığın mənasını özü təyin etmək istəyən bir səsdir.”
Kim azadlığın mənasını təyin etməyə haqqı var?
Qərbli alimlərin yeni baxışına görə, hicab qadının əsarətinin deyil, onun azadlıq, kimlik və şüurlu seçiminin ifadəsidir — əsas sual isə budur: azadlığın mənasını kim təyin etməyə haqqı var?
Qərbli hicab tərəfdarı mütəfəkkirlərin baxışına görə, əsas sual artıq “Hicab azadlığın, yoxsa məhdudiyyətin rəmzidir?” deyil, “Azadlığın mənasını kim təyin etməyə haqqı var?” sualıdır. Qərb alimləri arasında get-gedə artan bir qrup tədqiqatçı inanır ki, hicab qadının əsarətinin deyil, onun şüurunun, seçiminin və mədəni kimliyinin təzahürüdür. Bu baxış – transmillı feminizm axınları və postkolonial nəzəriyyələrdən qaynaqlanaraq – hicabı “qadının seçim haqqı” və “mədəni müxtəliflik” çərçivəsində yenidən oxumağa çalışır.
Azadlıq – çoxcəhətli bir anlayış
Pensilvaniya Universitetinin siyasi elmlər professoru Nensi Herşman (Nancy J. Hirschmann) özünün məşhur “Şərq hicabı, Qərb azadlığı?” (“Eastern Veiling, Western Freedom?”) adlı məqaləsində yazır:
“Bir çox Qərb təhlillərində hicablı qadın avtomatik olaraq mədəni və ya dini təzyiqin qurbanı kimi təqdim olunur. Halbuki bir çox müsəlman qadın üçün hicab, azadlığı yenidən təyin etmək və insan ləyaqətini qorumaq üçün şüurlu bir seçimdir.”
O, iddia edir ki, Qərb cəmiyyətlərində hicabın qadağan edilməsi əks məcburiyyət formasıdır; çünki azadlığı müdafiə etmək əvəzinə qadına başqa bir məhdudiyyət tətbiq edir.
Qlobal feminizm və hicabla yanaşı yaşamaq
“Feminizm və hicab: Uyğunsuz iki qütb?” (“Feminisms and the Hijab: Not Mutually Exclusive”) adlı məqaləsində Eypril Nəccac (April L. Najjaj) yazır ki, həqiqi feminizm yalnız Qərbin sekulyar meyarları əsasında təyin oluna bilməz.
O yazır: “Bir çox müsəlman qadın üçün hicab məhdudiyyət deyil, mədəni və mənəvi bir seçimdir; qadın bədəninə seksual baxışdan müstəqilliyin ifadəsidir.”
Nəccac hicabı, qadını düşüncədən çox əmtəə kimi görən istehlakçı kapitalizmə qarşı “mədəni müqavimət” forması kimi qiymətləndirir.
Kimlik və digərləşdirmə
Social Sciences və Religions kimi jurnallarda dərc olunan mədəni tədqiqatlar göstərir ki, Qərb ictimai diskursunda hicab çox vaxt “başqasının nişanəsi” kimi təqdim olunur. Lakin Herşman və Nəccac kimi alimlər vurğulayırlar ki, bu baxış Qərbin Şərqə qarşı tarixi anlaşılmazlığından qaynaqlanır.
Onlar yazırlar: “Müsəlman hicablı qadın təkcə dini bir simvolun daşıyıcısı deyil, həm də kimlik və mədəni siyasət meydanında şüurlu bir aktordur.”
Fransa və Böyük Britaniyada aparılmış sahə tədqiqatlarında da bir çox hicablı qadınlar bildiriblər ki, hicab onlar üçün “zahiri mühakimələrdən müstəqillik sərhədi” və “zahirdən deyil, düşüncədən tanınmaq vasitəsidir.”
Hicab qadağasının insan haqları baxımından tənqidi
Son illərdə insan haqları təşkilatları da bu nəticəyə gəliblər ki, hicaba qoyulan məhdudiyyət əsas azadlıqların pozulmasıdır. Human Rights Watch-un “Neytrallıq adından ayrı-seçkilik” (“Discrimination in the Name of Neutrality”) adlı hesabatında belə deyilir:
“İş və təhsil mühitlərində İslam geyiminin qadağan edilməsi cinsiyyət və din ayrı-seçkiliyinin nümunəsidir; çünki qadını işini və ya təhsilini qorumaq üçün imanla ictimai iştirak arasında seçim etməyə məcbur edir.”
Hicab azadlığın rəmzidirmi?
Qərbli hicab tərəfdarı mütəfəkkirlərin baxışına görə, əsas sual artıq “Hicab azadlığın, yoxsa məhdudiyyətin rəmzidir?” deyil, “Azadlığın mənasını kim təyin etməyə haqqı var?” sualıdır.
Əgər müsəlman qadın hicabı şüurlu şəkildə seçirsə, ona qarşı çıxmaq azadlığı müdafiə etmək deyil, onu məhdudlaşdırmaq deməkdir.
Nəccac məqaləsinin sonunda belə yazır: “Hicablı qadın nə qurban, nə də simvoldur; o, azadlığın mənasını özü təyin etmək istəyən bir səsdir.”