Ayətullah Cəfər Sübhani Şəfəqnanın "yeni texnologiyalar, media və süni intellekt" mövzusunda suallarını cavablandırıb.
1. Bəzən tərcüməçilər və müəlliflər müəllif hüquqları ilə qorunan əsərləri naşirin və ya müəllifin icazəsi olmadan tərcümə edir və ya yenidən nəşr edirlər. Müəllif hüquqları qanunlarının məcburi olmadığı ölkələrdə belə bir hərəkət şəriət baxımından icazəlidirmi?
2. Bir şəxs müəllifin və ya naşirin icazəsi olmadan başqa dildə yazılmış bir əsəri tərcümə edərsə, bu, mənəvi qəsb hesab olunurmu və haramdırmı (qadağandırmı)?
3. İslam qanunlarına görə, başqaları tərəfindən müəlliflik hüququ göstərilmədən və sahibinin razılığı olmadan istehsal edilən rəqəmsal məzmundan (videolar, mətnlər və ya fotoşəkillər kimi) istifadə etmək icazəlidirmi?
4. Bəzi istifadəçilər başqalarının üzlərindən və ya səslərindən yumor və ya reklam məqsədləri üçün istifadə edirlər. Bir şəxsin razılığı olmadan onun üzünü yumor məqsədləri üçün istifadə edərək şəkil və ya video yaratmaq icazəlidirmi?
5. Süni intellektin elmi, ədəbi və tədqiqat sahələrində əsərlər yaratmaqdakı artan gücünü nəzərə alaraq, bu istifadənin rolunu qeyd etmədən süni intellekti istifadə edərək məqalələr, tezislər və ya kitablar yazmaq icazəlidirmi? Bir şəxs belə bir əsəri öz adı ilə dərc edə bilərmi?
6. Bir şəxs süni intellektin köməyi ilə məqalə yazırsa və işin böyük bir hissəsi maşın tərəfindən görülübsə, bu qeyd etmədən əsəri özünə aid etmək intellektual qəsb və ya aldatma (tadlis) hesab olunurmu?
Uca Allahın adı ilə
1, 2 və 3-cü suallara cavab:
Ümumiyyətlə, bir nəşriyyat istehsal prosesində xərc çəkibsə, bu məhsulun başqaları tərəfindən istifadəsi və ya təkrar nəşri üçün nəşriyyatın icazəsi tələb olunur.
5 və 6-cı suallara cavablar:
Tədbirlər müvafiq qanunvericilik və qaydalara uyğun olaraq görülməlidir.
Ayətullah əl-Üzma Sübhani "Yeni Texnologiyalar, Media və Süni İntellekt" mövzusunda suallara cavab verib
Ayətullah Cəfər Sübhani Şəfəqnanın "yeni texnologiyalar, media və süni intellekt" mövzusunda suallarını cavablandırıb.
1. Bəzən tərcüməçilər və müəlliflər müəllif hüquqları ilə qorunan əsərləri naşirin və ya müəllifin icazəsi olmadan tərcümə edir və ya yenidən nəşr edirlər. Müəllif hüquqları qanunlarının məcburi olmadığı ölkələrdə belə bir hərəkət şəriət baxımından icazəlidirmi?
2. Bir şəxs müəllifin və ya naşirin icazəsi olmadan başqa dildə yazılmış bir əsəri tərcümə edərsə, bu, mənəvi qəsb hesab olunurmu və haramdırmı (qadağandırmı)?
3. İslam qanunlarına görə, başqaları tərəfindən müəlliflik hüququ göstərilmədən və sahibinin razılığı olmadan istehsal edilən rəqəmsal məzmundan (videolar, mətnlər və ya fotoşəkillər kimi) istifadə etmək icazəlidirmi?
4. Bəzi istifadəçilər başqalarının üzlərindən və ya səslərindən yumor və ya reklam məqsədləri üçün istifadə edirlər. Bir şəxsin razılığı olmadan onun üzünü yumor məqsədləri üçün istifadə edərək şəkil və ya video yaratmaq icazəlidirmi?
5. Süni intellektin elmi, ədəbi və tədqiqat sahələrində əsərlər yaratmaqdakı artan gücünü nəzərə alaraq, bu istifadənin rolunu qeyd etmədən süni intellekti istifadə edərək məqalələr, tezislər və ya kitablar yazmaq icazəlidirmi? Bir şəxs belə bir əsəri öz adı ilə dərc edə bilərmi?
6. Bir şəxs süni intellektin köməyi ilə məqalə yazırsa və işin böyük bir hissəsi maşın tərəfindən görülübsə, bu qeyd etmədən əsəri özünə aid etmək intellektual qəsb və ya aldatma (tadlis) hesab olunurmu?
Uca Allahın adı ilə
1, 2 və 3-cü suallara cavab:
Ümumiyyətlə, bir nəşriyyat istehsal prosesində xərc çəkibsə, bu məhsulun başqaları tərəfindən istifadəsi və ya təkrar nəşri üçün nəşriyyatın icazəsi tələb olunur.
5 və 6-cı suallara cavablar:
Tədbirlər müvafiq qanunvericilik və qaydalara uyğun olaraq görülməlidir.