Tramp xəritələri dəyişməkdə qərarlıdır: Bu dəfə hədəfdə Meksika körfəzidir

Tramp bundan əvvəl Şimali Amerikanın ən hündür zirvəsi olan Denali dağının adını William McKinley-in adının dəyişdirəcəyini demişdi.

ABŞ-ın yeni seçilmiş prezidenti Donald Tramp çərşənbə axşamı günü Meksika körfəzinin adını “Amerika Körfəzi” olaraq dəyişdirəcəyini açıqlayıb. Tramp bildirib ki, yeni adın “gözəl halqası” var.

Bu, Trampın xəritələri yenidən çəkməklə bağlı təkliflərindən yalnız biridir. Bir müddət öncə o, Kanadanı 51-cı ştat elan etmişdi. Ölkəni “dövlət” olaraq xarakterizə edən və “birləşməyə” çağıran Tramp Danimarkanın bir hissəsi olan Qrenlandiyanı almaq istəməsi məsələsini gündəmə gətirmişdi.

Yaxın günlərdə prezidentliyə başlayacaq Tramp Panama kanalının da ABŞ-a qaytarılmasını istəyir.

İndi ad dəyişikliyi ideyası gündəmdədir. İki həftə əvvəl o, Şimali Amerikanın ən yüksək zirvəsi olan Denali dağının adını Uilyam MakKinlinin şərəfinə dəyişdirəcəyini demişdi.

Çərşənbə axşamı təklifi Meksika körfəzi ilə bağlı idi. Bəs Tramp niyə Meksika körfəzinin adını dəyişmək istəyir?

2016-cı ildə ilk prezidentlik kampaniyasından bəri Tramp sərhəd təhlükəsizliyi, idxal tarifləri və immiqrasiya kimi məsələlərdə Meksika ilə tez-tez toqquşur. Həmin vaxt o, ABŞ-Meksika sərhədində divar çəkəcəyini və bunun pulunu Meksikanın ödəyəcəyini vəd etmişdi. Onun birinci dövründə təxminən 724 kilometr divar tikildi və ya təmir edildi.

Meksika körfəzi ABŞ-da tez-tez "Üçüncü Sahil" adlanır. Çünki körfəzin ölkənin cənub-şərqində beş ştatı əhatə edən sahil xətti var. Meksikalılar körfəz üçün İspan adı 'El Golfo de Mexico' istifadə edirlər.

İki ölkə arasında başqa ad fərqləri də var. Məsələn, amerikalılar Texas və Meksika arasında sərhədi təşkil edən çayı “Rio Grande”, meksikalılar isə “Rio Bravo” adlandırırlar.

 

Meksika körfəzinin adı dəyişdirilə bilərmi?

Belə bir ehtimal var. Lakin bu, Trampın təkbaşına verə biləcəyi qərar deyil və digər ölkələr də buna əməl etmək məcburiyyətində deyil.

Beynəlxalq Hidroqrafiya Təşkilatı (IHO) dünya dənizlərinin, okeanlarının və gəmiçilik üçün yararlı su obyektlərinin adlandırılması və xəritələşdirilməsini əlaqələndirir. Həm ABŞ, həm də Meksika bu təşkilatın üzvüdür. Ölkələr öz sənədlərində müxtəlif adlardan istifadə edə bilsələr də, beynəlxalq xəritələrdə bu cür adların dəyişdirilməsi adətən uzun proses tələb edir.

ABŞ sərhədləri daxilində yerlərin adları daha asan dəyişdirilə bilər. Məsələn, 2015-ci ildə o vaxtkı prezident Barak Obama Şimali Amerikanın ən hündür zirvəsi olan MakKinli dağının adını dəyişərək “Denali” adlandırmışdı. Yuxarıda izah etdiyimiz kimi, Tramp da köhnə adına qayıdacağını bəyan edib.

 

Qanun layihəsi hazırlanır

Trampın bəyanatından sonra Gürcüstanın respublikaçı senatoru Marjorie Taylor Greene Meksika körfəzinin adının dəyişdirilməsi ilə bağlı qanun layihəsi hazırladıqlarını bildirib. Greene, bu düzəlişin xəritələr və siyasət sənədləri üçün lazımi vəsait təmin edəcəyini müdafiə etdi.

 

Meksika körfəzi adını necə aldı?

Körfəz dörd əsrə yaxındır ki, bu adla tanınır. Məlumdur ki, bu ad Azteklərin paytaxtı olan 'Meksika' şəhərindən ilhamlanıb.

 

Heç Meksika körfəzinin adını dəyişdirmək cəhdi olubmu?

Bəli. 2012-ci ildə Missisipi ştatının qanunverici orqanının üzvü körfəzin ştatın sahillərini əhatə edən hissəsinin “Amerika körfəzi” adlandırılmasını təklif etdi. Lakin təklifi verən şəxs sonradan bu təklifin “zarafat” olduğunu etiraf edib. Qanun layihəsi komitəyə göndərilib, lakin qəbul olunmayıb.

2010-cu ildə komediya ustası Stiven Kolbert Deepwater Horizon neft sızıntısından sonra əraziyə "Amerika Körfəzi" adının verilməsini təklif etdi.

 

Digər bölgələrdə də ad müzakirələri gedirmi?

Bəli, tez-tez. Məsələn, Yapon dənizinin adı Yaponiya, Şimali Koreya, Cənubi Koreya və Rusiya arasında mübahisəli məsələdir. Cənubi Koreya bu adın Yaponiyanın müstəmləkəçilik dövründə populyarlaşdığını əsas gətirərək dəyişikliyi tələb edir. 2020-ci ildə IHO bu cür mübahisələri həll etmək üçün adlar əvəzinə ədədi identifikatorlardan istifadə etməyi təklif etdi.

Eynilə, Fars körfəzi 16-cı əsrdən bəri belə adlanır. Bununla belə, bir çox Yaxın Şərq ölkələrində “Ərəb körfəzi” və ya sadəcə olaraq “Körfəz” terminlərinə üstünlük verilir. 2012-ci ildə İran xəritələrində körfəzin adını çəkmədiyi üçün Google-u məhkəməyə verməklə hədələmişdi.

Ad dəyişdirmə təklifləri yalnız dənizlər və körfəzlərlə məhdudlaşmır. 2013-cü ildə Hillari Klinton Çinin Cənubi Çin dənizi ilə bağlı iddialarına istinad edərək, ABŞ-ın Sakit Okeanı “Amerika dənizi” adlandırmaq üçün oxşar məntiqdən istifadə edə biləcəyini demişdi.