Həqiqətən Türkiyə İsraillə ticarət əlaqələrini kəsilibmi?

Fələstinə ixracatda partlayış olub. İxrac 1 ildə 1113 faiz artıb. Hazır geyim və xalça ixracında artım diqqət çəkir. İsrailin Fələstində törətdiyi qırğınlara və ticarəti dayandırmaq üçün təzyiqlərə baxmayaraq, AKP Fələstinlə ticarətini aylarca davam etdirib.

İsraillə ticarətin dayandırılması ilə Türkiyənin Fələstinə ixracı rekord həddə çatıb. Bu qəfil artım, Fələstinə gedən bütün malların İsrail gömrük və limanlarından keçməli olduğunu nəzərə alsaq, ictimaiyyətdə şübhə yaradıb.

Artım sentyabr məlumatlarında da əks olunub. Ötən ilin sentyabr ayı ilə müqayisədə Fələstinə ixrac yüzdə 1113 artımla 167 milyon 658 min 90 dollara çatıb.

Əvvəlki ilin eyni dövrü ilə müqayisədə demək olar ki, hər bir sektorda 100 faizdən çox artım müşahidə edilərkən, hazır geyim və hazır geyim ixracının 1 milyon 331 min 997 faiz, xalçaçılıq sektorunun isə 1 milyon 331 min 997 faiz artması diqqət çəkir. Əvvəlki dövrdə heç bir ixracat 3 milyon 179 min 440 dollara çatdı.

 

İsraillə ticarət kəsilməyibmi?

Sionist İsrailin 2023-cü il oktyabrın 7-dən Fələstində törətdiyi qırğına reaksiyası diskursiv səviyyədə qalan AKP, aylardır “Sionist İsraillə ticarəti dayandırın” tələbinə qulaq asıb. “Qırğın bir şey, ticarət başqa” müdafiə edən hökumət İsraillə rekord səviyyəyə çatan ticarətlə rəislərin sərvətini artırdı.

Müxtəlif yalanlarla reaksiyaları təkzib edən AKP iqtidarı, Qəzzada can itkisinin 33 mini, yaralıların sayının isə 75 mini keçdikdən sonra qətliamın 7-ci ayında geri addım atdı. İsraillə ticarətə əvvəlcə aprelin 9-da məhdudiyyət qoyuldu, sonra isə mayın 2-də tamamilə dayandırılacağı bildirilib.

Ancaq bu dəfə eyni vaxtda Fələstinə ixrac rekord səviyyədə artmağa başladı.

Müharibənin başından bəri tam blokadada olan Qəzzanın sözügedən ticarətdə heç bir payının olmadığı təxmin edilsə də, Qərb Şəriyə ilə ticarətin qısa zamanda eksponent artımı şübhələrə səbəb olub.

Fələstinə gedən bütün malların sionist İsrail gömrük və limanlarından keçməli olması “İsraillə ticarət kəsilməyibmi?” sualını doğurur.

 

Fələstinə ixracatda yenə rekord qırıldı

İsrailə ixrac yanvarda 318 milyon 27 min 200 dollara, fevralda 399 milyon 676 min 970 dollara, martda isə 423 milyon 170 min 190 dollara çatıb. Aprel ayında alınan məhdudlaşdırma qərarı ilə 277 milyon 274 min 150 dollara enən ixracat, may ayında alınan ticarətin dayandırılması qərarı ilə 4 milyon 418 min 490 dollara gerilədi. Sonrakı aylarda İsrailə ixracat 6 min 360 dolları keçmədi.

Yanvar ayından etibarən Fələstinə ixrac 15 milyon 164 min 290 dollar dəyərində sabit olaraq azalaraq, ixracatın 9 milyon 696 min 710 dollar olduğu aprel ayına qədər davam etdi. Bununla belə, İsrailə ixracın məhdudlaşdırıldığı may ayında Fələstinə ixrac əvvəlki ayla müqayisədə 5,3 dəfə artaraq 51 milyon 541 min 460 dollara çatıb. İyun ayında 51 milyon 541 min 460 dollara çatan ixrac iyul ayında daha bir rekord qıraraq 119 milyon 658 min 810 dollara yüksəldi. Fələstinə ixracat da keçən ay artaraq 127 milyon 792 min 490 dollara çatıb.

Türkiyə İxracatçılar Məclisinin (TİM) sentyabr ayı üçün açıqladığı məlumatlarda Fələstinə ixracın miqdarı da diqqət çəkib. Sentyabr ayı məlumatlarına görə, Fələstinə ixrac yenidən artaraq 167 milyon 658 min 90 dollara çatıb.

 

Demək olar ki, hər sektorda 100 faizdən çox artım

TİM tərəfindən sentyabr ayı məlumatlarının yer aldığı "Ölkələrə görə sektorlar üzrə ixracat" hesabatında 24 sektor yer alıb.

Hesabata görə, Fələstinin 22 sektor üzrə ixrac məlumatlarında böyük artım müşahidə olunub. Əvvəlki ilin eyni dövrü ilə müqayisədə demək olar ki, hər sektorda 100 faizdən çox artım olduğu halda, ixracda yalnız “tütün” və “təzə meyvə-tərəvəz” sektorlarında azalma müşahidə olunub.

Ötən ilin 1-30 sentyabrını əhatə edən dövrdə Fələstinə ixrac 13 milyon 824 min 250 dollarla məhdud qalarkən, 2024-cü ilin eyni dövründə yüzdə 1113 artımla 167 milyon 658 min 90 dollara çatıb.

Sentyabr ayında Fələstinə ixracatda ən çox diqqət çəkən sektorlar və keçən ilin eyni dövrünə aid bəzi məlumatlar aşağıdakılardır:

2023-cü ilin sentyabr ayında 156 min 700 dollar olan polad ixracı, 2024-cü ilin sentyabrında yüzdə 30 min 930 artımla 48 milyon 626 min 330 dollara çatıb.

2023-cü ilin sentyabr ayında 960 dollar olan hazır geyim və geyim ixracı 2024-cü ilin sentyabrında yüzdə 1 milyon 331 min 997 artaraq 12 milyon 811 min 50 dollara çatıb.

2023-cü ilin sentyabr ayında 138 min 760 dollar olan kimyəvi maddə və məhsulların ixracı 2024-cü ilin sentyabrında yüzdə 14 min 293 artaraq 19 milyon 9762 min 250 dollara çatıb.

2023-cü ilin sentyabr ayında 0 dollar olan xalça ixracı 2024-cü ilin sentyabr ayında 3 milyon 179 min 440 dollara çatıb. 2023-cü ilin sentyabr ayında 40 min 910 dollar olan mebel, kağız və meşə məhsulları ixracı 2024-cü ilin sentyabrında yüzdə 27 min 861 artımla 11 milyon 437 min 980 dollara çatıb.

2023-cü ilin sentyabr ayında 3 min 510 dollar olan dəmir və əlvan metalların ixracı 2024-cü ilin sentyabrında yüzdə 133 min 729 artımla 14 milyon 691 min 990 dollara çatıb.

2023-cü ilin sentyabr ayında 107 min 40 dollar olan elektrik və elektronika ixracı, 2024-cü ilin sentyabrında yüzdə 8 min 268 artımla 8 milyon 957 min 410 dollara çatdı.

2023-cü ilin sentyabr ayında 0 dollar olan dəri və dəri məmulatlarının ixracı 2024-cü ilin sentyabr ayında 1 milyon 614 min 260 dollara çatdı.